Mối liên hệ giữa nắng nóng và đột quỵ
Trong những ngày nắng nóng, tỉ lệ đột quỵ gia tăng đáng kể. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, nguy cơ đột quỵ có thể tăng thêm 10% ở một số người khi nhiệt độ môi trường tăng lên 1 độ C. Nắng nóng không chỉ làm tăng thân nhiệt mà còn gây ra tình trạng mất nước nghiêm trọng, dẫn đến sự cô đặc của máu và tăng huyết áp, từ đó tăng nguy cơ hình thành cục máu đông trong lòng động mạch.
Ngoài ra, thân nhiệt cao còn gây rối loạn chức năng điều phối của hệ thần kinh trung ương, ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn và hô hấp, có thể dẫn đến thiếu hụt lưu lượng máu lên não. Cũng cần lưu ý rằng, việc di chuyển từ môi trường nóng vào phòng lạnh đột ngột có thể khiến mạch máu co lại, làm tăng huyết áp và nguy cơ đột quỵ. Nhiệt độ nắng nóng của môi trường khi vượt quá ngưỡng cơ thể chịu đựng có thể dẫn đến nhiều biến cố nguy hiểm, thậm chí là đột quỵ tử vong.
Những đối tượng có nguy cơ cao bị đột quỵ mùa nắng nóng
Trường hợp dễ bị đột quỵ trong những ngày nắng nóng, bao gồm: Trẻ sơ sinh và trẻ em dưới 4 tuổi, người cao tuổi từ 65 tuổi trở lên, người đang mắc bệnh mãn tính như bệnh tim, phổi, thận, tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, rối loạn chuyển hóa, bệnh tâm thần, những người có lối sống không lành mạnh như hút thuốc lá, uống quá nhiều rượu bia, người không uống đủ nước,...
Người già và trẻ em dễ gặp phải biến cố đột quỵ mùa nắng nóng vì nhóm đối tượng này thích nghi với sự tăng nhiệt chậm hơn so với những người khác.
Ngoài ra, người sống trong khu vực đô thị thường có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn những người cư trú ở vùng nông thôn. Nguyên nhân là vì ban ngày trời nóng, những người ở thành phố chịu hiệu ứng đô thị, dẫn đến nhiệt độ môi trường đô thị thường tăng cao hơn mức nhiệt thời tiết. Trong khi đó, vào ban đêm lại xảy ra hiện tượng “đảo nhiệt”, tức là nhiệt độ từ đường nhựa, bê tông phả ra ngoài, khiến cho nhiệt độ buổi tối giảm chậm hơn so với ở vùng nông thôn.
Với thời tiết nắng nóng, nguy cơ bị đột quỵ thường xảy ra khi nhiệt độ ngoài trời dao động từ 32oC trở lên. Theo như mức nhiệt độ này, các bác sĩ đã có khuyến cáo không nên hoạt động mạnh ở ngoài trời, hay đang ngồi điều hoà trong nhà đột ngột ra ngoài đường vì dễ dẫn đến sốc nhiệt và đột quỵ tử vong.
Các triệu chứng của đột quỵ do nắng nóng
Triệu chứng điển hình nhất là nhiệt độ cơ thể tăng cao, có khi lên đến 40oC, kèm theo ngất xỉu. Ngoài ra còn có một số biểu hiện khác, bao gồm:
Đau nhức đầu Choáng váng, hoa mắt. Không đổ mồ hôi, mặc dù cơ thể đang rất nóng Da đỏ, khô, nóng hừng Chuột rút, tê người Buồn nôn và nôn Tim đập nhanh Thở nông Những thay đổi về hành vi, như rối loạn tâm thần, mất phương hướng Phát cơn co giật, động kinh Ngất xỉu, bất tỉnh.
Cách sơ cứu khi bị đột quỵ do nắng nóng
Nếu nghi ngờ người thân hoặc ai đó đang bị đột quỵ mùa nắng nóng, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức hoặc chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt.
Trong khi chờ cấp cứu, nên đưa nạn nhân vào nơi có bóng râm thoáng mát, cởi bỏ bớt quần áo. Nếu nhận thấy thân nhiệt nạn nhân quá nóng, hãy dùng mọi cách để làm mát cho họ như:
Dùng quạt để làm mát, áp khăn thấm ướt lên người nạn nhân. Chườm nước đá vào các vùng bẹn, nách, vì đây là những vị trí có nhiều mạch máu gần với da, khi được làm mát có thể nhanh chóng làm giảm thân nhiệt.
4 hành động “nhỏ” nhưng… tác hại to trong mùa nóng!
Từ những nguy cơ khó lường mà tiết trời nắng nóng có thể gây ra với sức khỏe, bác sĩ Lê Nhất Duy, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - cơ sở 3, chỉ ra những điều không nên làm để phòng ngừa tác hại của nhiệt độ cao.
Tiếp xúc với nhiệt độ quá cao đột ngột. Ra ngoài trời nắng nóng ngay sau khi ở trong phòng điều hòa hoặc tắm nước quá lạnh có thể làm thay đổi huyết áp bất chợt, gây chóng mặt, ngất xỉu hoặc nguy hiểm hơn là đột quỵ. Do đó, người bệnh nên tránh ra ngoài vào những thời điểm nóng nhất trong ngày (10 giờ - 16 giờ) và che chắn cẩn thận khi đi ra ngoài.
Uống rượu bia và cà phê quá nhiều. Rượu bia có thể làm giãn mạch máu, gây hạ huyết áp đột ngột và mất nước. Cà phê và các loại nước uống chứa caffeine có thể làm tim đập nhanh hơn, gây căng thẳng tim mạch. Đây vốn là những thứ có hại cho người mắc bệnh tim mạch - huyết áp.
“Người bệnh tim mạch, huyết áp thường có nguy cơ mất nước cao hơn trong mùa nóng. Nếu không bổ sung đủ nước, máu sẽ trở nên đặc hơn, làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, gây đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim. Do đó, rất cần thiết phải uống đủ 1,5 - 2 lít nước mỗi ngày, ngay cả khi chưa cảm thấy khát, đặc biệt là nước lọc, nước điện giải, thay vì uống nước ngọt có ga hoặc rượu bia”, bác sĩ Nhất Duy nói.
Ăn mặn, ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn. Chế độ ăn nhiều muối có thể làm tăng huyết áp, giữ nước và tăng gánh nặng cho tim. Thực phẩm chế biến sẵn như đồ hộp, thức ăn nhanh thường chứa nhiều muối, chất bảo quản, không có lợi cho hệ tim mạch.
Tập thể dục quá sức. Tập thể dục là cần thiết để duy trì sức khỏe tim mạch, nhưng tập luyện quá sức vào mùa nóng có thể gây mất nước, rối loạn nhịp tim, tăng nguy cơ đột quỵ nhiệt. Người bệnh nên tập thể dục vào sáng sớm hoặc chiều tối, chọn các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga và luôn đảm bảo bổ sung nước đầy đủ.
Ngoài ra, bác sĩ Nhất Duy cũng lưu ý thêm: “Vào mùa nóng, các triệu chứng như chóng mặt, đau đầu dữ dội kèm mờ mắt, tim đập nhanh, khó thở, đau thắt ngực có thể là dấu hiệu của các vấn đề như huyết áp hoặc tim mạch. Nhiều người thường bỏ qua hoặc cố gắng chịu đựng, dẫn đến tình trạng nguy hiểm. Khi có các triệu chứng bất thường, tuyệt đối không được chủ quan; thay vào đó cần nghỉ ngơi ngay lập tức và tham khảo ý kiến bác sĩ để có thể cấp cứu kịp thời”.
Nắng nóng là một yếu tố nguy cơ lớn đối với đột quỵ, đặc biệt ở những người có sức khỏe yếu hoặc mắc bệnh lý mạn tính. Việc chủ động phòng ngừa và nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo có thể giúp bảo vệ sức khỏe và giảm thiểu những rủi ro nghiêm trọng.
Hoặc