"Chi phí thi bằng lái xe 4 nghìn NDT (khoảng 14 triệu tiền Việt Nam), mua điện thoại di động 6 nghìn NDT (khoảng 20 triệu đồng), du lịch tốt nghiệp 8 nghìn NDT (khoảng 28 triệu đồng), phẫu thuật mắt cận bằng công nghệ femto 20 nghìn NDT (khoảng 71 triệu đồng), quần áo và giày dép 2 nghìnNDT (khoảng 7,1 triệu đồng), máy tính xách tay 8 nghìn NDT (khoảng 27 triệu đồng), tổng cộng khoảng 48 nghìn NDT (khoảng 168 triệu đồng)".
Đây là "hóa đơn" sau kỳ thi đại học, tức là chi phí mà các bậc phụ huynh bỏ ra cho con cái chuẩn bị vào đại học được một bà mẹ ở Trung Quốc chia sẻ gây "bão mạng". Nhiều phụ huynh khác cũng "đu trend", tranh thủ liệt kê những khoản chi cho con cái, từ học thêm đến mua sắm cá nhân.
Có thể thấy, chi phí cho điện thoại di động + máy tính + máy tính bảng + tai nghe chiếm phần lớn. Các cô gái có thể còn phải chi thêm cho mỹ phẩm và trang điểm, trong khi các chàng trai có thể cần thêm chi phí cho dụng cụ thể thao. Có hoá đơn lên tới 5, 6 vạn NDT, ít nhất cũng phải hơn 10 nghìn NDT.
Ông Kim, sống ở Chiết Giang, đã tính toán và ngạc nhiên khi phát hiện rằng kỳ nghỉ hè vẫn chưa kết thúc, người con sắp vào đại học của ông đã tiêu tốn hơn 30 nghìn NDT. "Chúng tôi là gia đình bình thường, thường không tiêu xài hoang phí, nhưng cảm giác có những chi phí rất khó tiết kiệm", ông Kim nói.
Ông Kim chuẩn bị cho con gái những "vật dụng cần thiết" trong thời gian học đại học. "Giai đoạn đại học và sau đại học đều cần máy tính, tốt nhất là nên chọn luôn một cái tốt", vì vậy, ông đã mua cho con gái một chiếc máy tính của hãng Apple với giá khoảng 10 nghìn NDT. Điện thoại thông minh cũng là vật dụng cần thiết, nhưng không mua loại đắt tiền, chỉ mua một chiếc với giá khoảng 3 nghìn NDT.
Ngoài ra, để giữ cho con gái có động lực học tập, ông Kim khuyến khích con gái "tranh thủ" thi IELTS, lệ phí đăng ký là 2170 NDT. Thi IELTS cũng cần phải đăng ký một lớp đào tạo, không thể không tốn thêm hơn 10 nghìn NDT. Trung tâm đào tạo nằm ở khu vực sầm uất của thành phố, chi phí ăn uống trong 18 ngày là hơn 1000 NDT. "Chỉ để có chứng chỉ IELTS, đã tiêu tốn gần 15 nghìn NDT", ông Kim nói.
Cuối tháng 7, ông Kim dẫn cả gia đình đi du lịch. Mặc dù ông không ủng hộ việc ăn uống thái quá hay mua sắm những sản phẩm du lịch không cần thiết, nhưng trong 4 ngày, gia đình đã tiêu tốn từ 6 đến 6000 NDT.
Mùa hè đã tiêu hơn 30 nghìn NDT, nhưng vẫn chưa kết thúc. Cuối tháng 8, con gái sẽ vào học đại học, ông Kim tính toán khoản tiền sinh hoạt hàng tháng từ 2500 đến 3000 NDT. Ông Kim đã hỏi các phụ huynh có con chuẩn bị vào đại học xung quanh, chi phí khá tương tự: "Gần như đều tiêu tốn từ 2 đến 3 vạn NDT, và đều mua những thứ cần thiết", ông nói.
Ông Kim cho biết, bản thân ông còn không phải "xa xỉ", nghe nói có những phụ huynh đã bỏ ra những khoản lớn để mua cho con bộ 4 món của Apple, ngoài máy tính, điện thoại, iPad còn thêm cả đồng hồ Apple…. Du lịch, đồ công nghệ, thi chứng chỉ tiêu tốn nhiều tiền nhất.
Qua một cuộc khảo sát nhỏ, một phóng viên đã phát hiện phần lớn chi phí cho con tập trung vào các sản phẩm công nghệ, du lịch, chỉnh hình răng, và bằng lái xe, còn chi phí cho quần áo và mỹ phẩm thì tương đối thấp. "Ba khoản" công nghệ, bằng lái xe, du lịch gần như xuất hiện trong tất cả các hoá đơn cho con sau kỳ thi đại học.
Một số phụ huynh có điều kiện kinh tế không quá dư dả cảm thấy khó khăn. Nhưng con cái vào đại học không dễ, kết thúc kỳ thi đại học cũng cần giải tỏa căng thẳng, nếu không đáp ứng thì con sẽ cảm thấy buồn.
Một số phụ huynh đã có kinh nghiệm gợi ý: "Máy tính là thiết yếu, nếu điều kiện kinh tế cho phép thì nên mua loại tốt hơn; điện thoại thông minh không cần mua phiên bản mới nhất; mỹ phẩm, chăm sóc da không cần mua tất cả một lần, có thể mua từ từ trong thời gian học đại học".
Nhưng cũng có những gia đình ngoại lệ. Mẹ của Tiểu Hiên ở Chiết Giang chỉ tiêu tốn hơn 10 nghìn NDT trong kỳ nghỉ hè. Con cô đậu vào Đại học Khoa học Kỹ thuật Chiết Giang, cần mua máy tính và điện thoại. "Tôi nói mua thứ tốt một chút, con nói không cần phải đắt như vậy, chỉ cần dùng được là được".
Mẹ của Viên Viên ở Hàng Châu cũng không tiêu nhiều: "Con vừa bắt đầu kỳ nghỉ hè đã đi kiếm tiền, kiếm được hơn 3 nghìn NDT. Nó mua quà cho ông bà và gia đình. Mặc dù nhà tôi có con gái, nhưng con rất đơn giản về quần áo, đến giờ chỉ mua một chiếc điện thoại giá chưa đến 5 nghìn NDT. Máy tính còn dùng được ở nhà, sẽ mua sau khi vào đại học. Ngoài ra, còn cho con 3, 4 nghìn NDT tiền tiêu vặt, du lịch do con tự chọn".
Chuyên gia khuyên nên giúp trẻ xây dựng nhận thức tiêu dùng và tài chính đúng đắn
Trên mạng xã hội, vấn đề về việc có nên chi nhiều tiền cho con cái trước khi vào đại học hay không cũng đã gây ra nhiều cuộc thảo luận.
Ông Hùng Bính Kỳ, Giám đốc Viện Nghiên cứu Giáo dục Thế kỷ 21, cho biết việc phụ huynh chuẩn bị các thiết bị cần thiết cho con trước khi vào đại học là điều có thể hiểu được: "Điều này không chỉ giúp trẻ cảm nhận được sự quan tâm mà còn truyền tải sự kỳ vọng vào tương lai tươi đẹp của trẻ".
Tuy nhiên, cần chú ý không nên tiêu xài theo kiểu so sánh với người khác: "Tất cả các bậc phụ huynh đều muốn cho con cái những thứ tốt nhất, nhưng việc cố gắng cho con cuộc sống tốt không đồng nghĩa với việc nâng cao tiêu chuẩn sống của con lên mức giả tạo. Dạy cho trẻ cách tiêu dùng đúng đắn và quản lý tài chính là phương pháp giáo dục tốt hơn".
Ông Hùng Bính Kỳ khuyên rằng kỳ nghỉ hè có thể có ý thức để trẻ hiểu thế giới thực, ví dụ như đưa trẻ đi xem chợ sáng sớm, thấy được mồ hôi và công sức đứng sau đồng tiền. "Tiền bạc là do giá trị và lao động tạo ra, cần không ngừng nâng cao giá trị của bản thân để kiếm được tiền".
Khi trẻ sắp vào đại học, ngoài phần thưởng vật chất, phụ huynh cần chú trọng hơn vào việc cùng trẻ chú ý đến việc định hướng và lập kế hoạch cuộc sống đại học. "Ngay cả khi vào đại học, cạnh tranh việc làm trong tương lai vẫn rất gay gắt, cần phải chuẩn bị từ sớm", ông nói.