Vì sao USD tự do tăng 'nóng'?

Những năm gần đây, diễn biến tỷ giá USD/VND thường có xu hướng ổn định trong giai đoạn đầu năm nhờ lượng kiều hối và dòng vốn FDI chảy vào Việt Nam. Tuy nhiên, trong năm nay, tỷ giá USD trên kênh giao dịch tự do lại bất ngờ tăng mạnh gần 2% chỉ trong vòng ba tháng.

“Nếu như thường lệ quý đầu năm là giai đoạn nguồn cung ngoại tệ dồi dào, thì năm nay vốn FDI và kiều hối cũng không khác biệt, nhưng tỷ giá vẫn nổi sóng", nhóm chuyên gia phân tích từ CTCP Chứng khoán SSI đánh giá.

Hiện giá USD tự do đang được mua vào quanh mức 25.480 - 25.580 đồng/USD (mua - bán), cao hơn giá giao dịch tại các ngân hàng khoảng 660 - 930 đồng/USD.

Trước đó, chênh lệch giá giữa 2 kênh giao dịch này có thời điểm còn lên mức 800 - 1.000 đồng/USD vào đầu tháng 3 khi giá USD tại thị trường tự do tăng nóng lên mức kỷ lục 25.700 đồng/USD chiều bán.

Có yếu tố đầu cơ tỷ giá USD

Đà tăng giá của đồng USD tại thị trường trong nước các tháng đầu năm theo ông Nhật Hoài, chuyên gia phân tích - giao dịch tại New World Education, lý giải là do giá trị của đồng USD tăng liên tục trên toàn cầu.

Dù cho Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã báo hiệu khả năng hạ lãi suất trong năm nay, nhưng thị trường lại chưa xác định được thời điểm cụ thể cho việc này.

Trong khi đó, lãi suất tại Mỹ hiện vẫn ở mức cao. Tỷ lệ lạm phát trong tháng 1 của Mỹ là 3,1%, giảm so với 3,4% vào tháng 12/2023. Sang tháng 2, lạm phát của Mỹ thậm chí còn tăng thêm 0,1 điểm % so với tháng 1, lên mức 3,2%. Những con số này vẫn còn cách khá xa mục tiêu lạm phát ở mức 2% mà Fed hướng tới.

"Fed được cho vẫn kiên định với lập trường chống lạm phát và duy trì chính sách tiền tệ chặt chẽ. Điều này đã tạo ra sức ép lên tỷ giá hối đoái của nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam", ông Nhật Hoài nhận định.

Trong tháng đầu của năm mới, lượng hàng hóa nhập khẩu của cả nước đã chứng kiến tăng trưởng so với tháng 12/2023 và cũng cao hơn so với thời điểm tương tự của năm trước.

Nguyên nhân là lượng đơn hàng xuất khẩu tăng, các công ty cần nhập khẩu nhiều nguyên liệu và phụ liệu hơn để sản xuất, dẫn đến nhu cầu mua ngoại tệ tăng cao, khiến tỷ giá USD/VND tăng theo.

"Giá USD tự do tăng mạnh một phần do yếu tố đầu cơ trên thị trường. Khi những nhà đầu cơ nhận thấy tỷ giá có xu hướng tăng, họ sẽ tìm cách mua ngoại tệ và từ đó đẩy giá USD trên thị trường tự do cao hơn ngân hàng", vị chuyên gia này phân tích thêm.

Tỷ giá biến động quanh mức 3% năm 2024

Dự báo về biến động tỷ giá USD trong năm nay, ông Nhật Hoài cho rằng tỷ giá USD/VND có thể không diễn biến căng thẳng như đã xảy ra vào năm 2022, mà sẽ đi theo kịch bản tương tự năm 2023.

Trong ngắn hạn, tỷ giá có thể tăng lên hơn 3%, thậm chí 4% so với đầu năm, nhưng sau đó sẽ hạ nhiệt và biến động quanh mức 3% trong cả năm.

Điều này là do Việt Nam có thể tiếp tục duy trì xuất siêu và thặng dư thương mại. Với những dấu hiệu tích cực từ dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), mọi căng thẳng chỉ là tạm thời.

Nếu cần thiết, Ngân hàng Nhà nước có thể điều chỉnh tăng nhẹ lãi suất để giữ cho tỷ giá hối đoái ổn định.

Ông Nhật Hoài, chuyên gia phân tích - giao dịch tại New World Education

"Nếu cần thiết, Ngân hàng Nhà nước có thể điều chỉnh tăng nhẹ lãi suất để giữ cho tỷ giá hối đoái ổn định", vị chuyên gia này nhấn mạnh.

Việc tỷ giá USD/VND tăng sẽ khiến những doanh nghiệp có nguồn thu ngoại tệ từ hoạt động xuất khẩu được hưởng lợi từ chêch lệch tỷ giá.

Ngược lại, các doanh nghiệp nhập khẩu nguyên vật liệu bằng USD sẽ gặp khó khăn khi USD tăng giá, đồng thời giá cả của các mặt hàng nhập khẩu của Việt Nam tăng làm giảm nhu cầu của người tiêu dùng từ đó ảnh hưởng đến lợi nhuận của doanh nghiệp nhập khẩu.

Liên quan vấn đề này, ông Đinh Đức Quang, Giám đốc điều hành Khối Kinh doanh tiền tệ, Ngân hàng UOB Việt Nam cho rằng những biến động mạnh của tỷ giá giai đoạn đầu năm nay đến từ sự lên giá của đồng bạc xanh so với các đồng tiền chủ chốt trên thế giới và các đồng tiền tại các thị trường mới nổi, khi nền kinh tế Mỹ tiếp tục tăng trưởng vượt trội với lãi suất USD ở mức cao kỷ lục trong nhiều thập kỷ.

Với giá USD tăng "nóng" trên thị trường tự do, ông Quang cho rằng khối lượng giao dịch trên thị trường này rất nhỏ trong tổng thể hoạt động của thị trường ngoại hối trong nước. Do vậy, các biến động lớn hơn nếu có từ thị trường tự do không phải là yếu tố trọng yếu có thể gây áp lực lên sự ổn định của thị trường.

"Gần như toàn bộ giao dịch phục vụ nhu cầu xuất nhập khẩu, vay trả nợ nước ngoài, đầu tư nước ngoài của các doanh nghiệp và các giao dịch hợp pháp của cá nhân như du học, du lịch, kiều hối… đều diễn ra trên kênh giao dịch ngân hàng", Giám đốc điều hành Khối Kinh doanh tiền tệ UOB Việt Nam nhấn mạnh.

Trong năm nay, ông dự báo Đồng Việt Nam có thể tăng nhẹ so với USD nhờ các triển vọng vĩ mô trong nước được cải thiện tích cực và lãi suất USD có thể được cắt giảm từ giữa năm 2024. Tỷ giá USD/VND khi đó được dự báo ổn định trong khoảng 23.500-24.500 đồng/USD trong cả năm.