Chiến dịch bầu chọn Tổng thống tiếp theo của Ba Lan đang nóng lên, mặc dù còn tận 9 tháng nữa mới đến ngày dự kiến diễn ra cuộc bầu cử vào tháng 5 năm sau.
Trên lý thuyết, vị trí này không có nhiều quyền lực. Tuy nhiên, Tổng thống có khả năng ngăn chặn nhiều điều mà Chính phủ muốn làm.
Và điều đó đang diễn ra giữa đương kim Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda và chính quyền của Thủ tướng Donald Tusk: Ngăn cản chính quyền 8 tháng tuổi này thực hiện phần lớn lời hứa bầu cử.
Với việc ông Duda kết thúc nhiệm kỳ 5 năm thứ 2 và không thể tái tranh cử, cuộc bầu cử Tổng thống Ba Lan – dự kiến diễn ra muộn nhất vào ngày 18/5 năm sau – trở thành cuộc đua "phải thắng" đối với cả liên minh cầm quyền do Đảng Nền tảng Công dân (PO) của ông Tusk dẫn dắt và phe đối lập.
Tổng thống Andrzej Duda và Thủ tướng Donald Tusk tại Phủ Tổng thống ở Warsaw, Ba Lan, tháng 12/2023. Ảnh: EU News
"Rủi ro rất cao", ông Wojciech Szacki, người đứng đầu bộ phận phân tích chính trị tại Polityka Insight, một nhóm nghiên cứu của Ba Lan, cho biết.
"Đối với liên minh cầm quyền, vốn đang bị Tổng thống Duda hạn chế, việc giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống có nghĩa là họ có khả năng thực hiện các lời hứa trong chiến dịch bầu cử lập pháp năm ngoái", ông Jacek Kucharczyk, người đứng đầu nhóm nghiên cứu của Viện Các vấn đề công có trụ sở tại Warsaw, lưu ý.
Trong khi cuộc bầu cử Tổng thống Ba Lan có ý nghĩa đối với chương trình của chính phủ đương nhiệm, thì vòng bỏ phiếu này cũng quan trọng đối với sự tồn tại của Đảng Luật pháp và Công lý (PiS) đối lập.
Cuộc bầu cử Tổng thống Ba Lan cũng ảnh hưởng đến vị thế quốc tế của Warsaw, đặc biệt là trong quan hệ với Liên minh châu Âu (EU).
Mặc dù Ủy ban châu Âu (EC) đã giải ngân hầu hết các khoản tiền từng bị đóng băng cho Ba Lan, nhưng Thủ tướng Tusk vẫn không thể thực hiện các cải cách thể chế sâu rộng đối với hệ thống tư pháp một phần là do sự phản đối của Tổng thống Duda.
Dự kiến, vòng đầu tiên của cuộc bầu cử Tổng thống Ba Lan sẽ diễn ra trong tháng 5 năm sau. Nếu không ứng cử viên nào giành được đa số phiếu tuyệt đối (hơn 50% số phiếu), vòng thứ hai với 2 ứng cử viên dẫn đầu trong vòng 1 sẽ diễn ra sau đó 2 tuần.
Ứng cử viên tiềm năng từ đảng PO trung dung của Thủ tướng Tusk là Thị trưởng Warsaw Rafał Trzaskowski. Ông Trzaskowski, 52 tuổi, đã tranh cử Tổng thống vào năm 2020 và bị ông Duda đánh bại.
Trong ngày 23/8, ông Tusk sẽ tổ chức một cuộc mít tinh với ông Trzaskowski, giúp khởi động mùa vận động tranh cử. Nhưng ông Tusk cho biết, ông không có ý định tham gia cuộc đua.
Đương kim Thủ tướng Ba Lan nói vào tuần trước: "Tôi không có ý định ra tranh cử. Những năm tới thực sự là một cuộc chiến rất nghiêm túc. Tôi cảm thấy mình có năng lực và thoải mái với vị trí hiện tại".
Các đảng khác cũng đang cân nhắc ứng cử viên và chuẩn bị chiến dịch của họ. Chưa biết Đảng PiS sẽ chọn ai. Những nhân vật có tiếng tăm có khả năng trở thành ứng cử viên của đảng này bao gồm: Cựu Thủ tướng Mateusz Morawiecki và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mariusz Błaszczak.
Khi được hỏi liệu ông Morawiecki có phải là ứng cử viên tiềm năng của PiS hay không, lãnh đạo đảng này, ông Jarosław Kaczyński, cho biết vào tháng 6 rằng đảng sẽ chọn một người "có cơ hội thực sự chiến thắng".
Cuộc bầu cử Tổng thống vô cùng quan trọng đối với PiS, vì Tổng thống Duda là một trong số ít trụ cột còn lại của đảng về quyền lực chính trị. Việc để mất vị trí Tổng thống Ba Lan vào tay ứng cử viên đảng khác, kết hợp với tuổi tác của ông Kaczyński, có thể khiến PiS tan rã trong 5 năm tới.
Minh Đức (Theo Politico EU)
Hoặc