Ở một số quốc gia, lựa chọn sống một mình có thể đồng nghĩa với việc phải chấp nhận trả một cái giá cao hơn so với khi kết hôn. Điều này đã dẫn đến sự xuất hiện của một thuật ngữ mới là "singles tax" (thuế độc thân) hay "single penalty" (hình phạt độc thân).
Thuế độc thân có thể ám chỉ bất cứ điều gì từ lợi thế về thuế cho những người đã kết hôn đến cơ hội chia sẻ chi phí như tiền thuê nhà, tiền tạp hóa, tiền trả góp xe hơi, đăng ký kỹ thuật số, khách sạn...
Thế nhưng, dù "hình phạt" đối với người độc thân có hà khắc bao nhiêu thì đến nay, phần lớn người trẻ vẫn lựa chọn không kết hôn. Lý do có thể là kinh tế hoặc nhiều hơn thế nữa...
Không muốn đi theo lối mòn
Lớn lên ở vùng nông thôn Michigan, Nina Job đã quen với “lộ trình truyền thống”: đi học đại học, kết hôn, sinh con như mọi người trong cộng đồng. Song, nhờ việc chuyển đến New York đã mang lại cho cô một góc nhìn mới, CNBC đưa tin.
“Tôi nhớ khi 20 tuổi, tôi đã rất ngạc nhiên khi gặp những người độc thân lớn tuổi hơn nhiều so với những người tôi thường thấy ở quê nhà nhưng họ vẫn hạnh phúc” – Nina nói.
Người phụ nữ 36 tuổi này cho biết, những hoàn cảnh gia đình khác nhau mà cô gặp đã giúp cô mở mang về các kiểu lối sống khác nhau và những thiết lập gia đình không theo truyền thống.
Hiện tại, Nina nằm trong số ngày càng nhiều người Mỹ lựa chọn sống cuộc sống không con cái. Tỷ lệ sinh của Hoa Kỳ đã giảm xuống mức thấp kỷ lục là khoảng 1,6 ca sinh trên một phụ nữ vào năm 2023, theo Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia.
Xã hội cần duy trì tỷ lệ sinh khoảng 2,1 ca sinh trên một phụ nữ để duy trì dân số để đảm bảo có đủ người để duy trì lực lượng lao động. Ít trẻ sơ sinh có thể có nghĩa là ít công nhân hơn, ít người nộp thuế hơn và do đó, nền kinh tế sẽ suy thoái.
Tuy nhiên, lý do khiến nhiều người Mỹ nói “không” với việc làm cha mẹ phức tạp hơn rất nhiều. Trở thành cha mẹ rất tốn kém, nhưng tiền không phải là lý do số 1 được đưa ra để không có con. Trong nhiều trường hợp, người Mỹ chỉ đơn giản là có nhiều lựa chọn hơn và nhận ra rằng họ có thể theo đuổi hạnh phúc theo những cách khác.
“Tôi nghĩ mình chỉ được nuôi dạy theo kiểu ‘Thành công trông như thế này’ và đó là cách thiết lập gia đình truyền thống. Việc có thể đến đây và chứng kiến thành công theo 1.000 cách khác nhau khiến tôi nhận ra mình có thể làm được điều đó” – Nina cho hay.
Việc làm cha mẹ ở Mỹ rất tốn kém...
Nhiều người Mỹ muốn có con. Một cuộc khảo sát của Pew Research năm 2023 cho thấy hơn một nửa số người lớn từ 18 đến 34 tuổi không có con cho biết họ muốn có con. Tuy nhiên, phản hồi không phân chia đều theo giới tính: 57% nam giới cho biết họ muốn có con, nhưng chỉ có 45% phụ nữ muốn.
Đối với những người muốn có con nhưng cuối cùng lại trì hoãn hoặc thậm chí từ bỏ việc làm cha mẹ, lý do phổ biến là việc này quá tốn kém.
Nuôi con ở Hoa Kỳ đặc biệt tốn kém, các gia đình không thể trông chờ nhiều vào sự giúp đỡ từ chính phủ.
“Hệ thống phúc lợi của Hoa Kỳ khá hào phóng đối với người già, nhưng lại khá keo kiệt đối với trẻ em. So sánh Hoa Kỳ với gần 40 quốc gia khác trong OECD, chỉ có Thổ Nhĩ Kỳ chi ít hơn cho mỗi trẻ em tính theo tỷ lệ phần trăm GDP của họ”, podcast Planet Money của NPR gần đây đã đưa tin.
Hoa Kỳ nổi tiếng là quốc gia giàu có duy nhất không yêu cầu bất kỳ chế độ nghỉ phép có lương nào dành cho cha mẹ. Theo Planet Money, ở đây, chỉ khoảng một phần tư số người lao động Mỹ, bất kể giới tính có thể tiếp cận chế độ này.
Việc làm cha mẹ ở Hoa Kỳ thậm chí còn đắt đỏ hơn trong vài thập kỷ qua. Giá nhà trẻ và trường mẫu giáo tăng vọt khoảng 263% từ năm 1991 đến năm 2024, theo phân tích của KPMG về dữ liệu của Cục Thống kê Lao động. Tổng chi phí ước tính để nuôi một đứa trẻ vào năm 2023 từ khi sinh ra đến 18 tuổi là hơn 330.000 đô la.
Tuy nhiên, Pew phát hiện chỉ có 36% người lớn không có con dưới 50 tuổi cho biết họ không đủ khả năng nuôi con. Thậm chí còn có 12% người lớn trên 50 tuổi không có con cho biết khả năng chi trả là yếu tố quyết định.
... nhưng tiền không phải là lý do số 1 khiến người Mỹ không muốn sinh con
Trong số những người dưới 50 tuổi nói rằng họ không có khả năng sinh con, 57% nói họ chỉ không muốn sinh con. Những lý do chính khác khiến họ không có khả năng sinh con bao gồm muốn tập trung vào những việc khác (44%) và lo ngại về tình hình thế giới (38%).
Đó là sự khác biệt rõ rệt so với người lớn tuổi. Trong số những người trên 50 tuổi không có con, 31% cho biết họ không bao giờ muốn có con.
Một nguyên nhân lớn dẫn đến tỷ lệ sinh giảm ở Hoa Kỳ là do tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn giảm (giảm khoảng 15% từ năm 2010 đến năm 2019), theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh. Nhiều người không muốn làm cha mẹ có thể tránh được điều đó, nhờ vào những tiến bộ trong công nghệ tránh thai và sinh sản.
Một nghiên cứu riêng của Pew cho thấy ngày càng có nhiều người lớn dưới 50 tuổi nói rằng họ không bao giờ có ý định sinh con. Nhóm này tăng từ 37% người lớn vào năm 2018 lên 47% người lớn vào năm 2023.
Nếu chi phí không phải là vấn đề quyết định, tại sao những người Mỹ trẻ tuổi lại không muốn có con nhiều như cha mẹ họ?.
Callie Freitag, 33 tuổi, sống tại Madison, Wisconsin, nơi cô làm việc với tư cách là nhà nghiên cứu chính sách công, nhà nhân khẩu học và trợ lý giáo sư tại Đại học Wisconsin. Cô và bạn đời của mình đã đi đến quyết định không sinh con vì cả hai đều không muốn chịu trách nhiệm chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ nhỏ.
“Chúng tôi muốn dành thời gian, năng lượng và nguồn lực của mình theo những cách khác. Chúng tôi thích làm dì, làm chú, nhưng không muốn phải túc trực trông con 24/7”, cô nói.
Mục tiêu của cô bao gồm tiếp tục xây dựng sự nghiệp, đi du lịch và tham gia vào cộng đồng của mình. Cô thừa nhận rằng những điều đó có thể được ưu tiên khi có con. Nhưng việc có con sẽ làm tăng thêm nhiều phức tạp.
Cô nói thêm: “Việc nuôi con rất tốn kém, mất thời gian và mệt mỏi, đặc biệt là ở một quốc gia không ưu tiên đầy đủ cho việc chăm sóc trẻ em giá cả phải chăng hoặc chế độ nghỉ phép có lương cho gia đình”.
Hơn nữa, văn hóa nuôi dạy con cái đã thay đổi trong vài thập kỷ qua. Chẳng hạn như thế hệ Gen Z, tư duy về quan điểm làm cha mẹ đều rất khác so với thế hệ trước.
Không ai muốn làm cha mẹ tồi
Paula Fass, một nhà sử học văn hóa và là giáo sư tại Đại học California, Berkeley, chia sẻ với CNBC Make It rằng rủi ro có vẻ cực kỳ cao và mối lo ngại về khả năng xảy ra sự cố là có thật.
Fass cho biết: “Tôi nghĩ rằng, ngay lúc này có nỗi sợ về việc nuôi dạy con cái và làm cha mẹ, một loại lo lắng chung đang xâm chiếm thế hệ trẻ. Vì vậy, họ đang mâu thuẫn về việc liệu có đáng để có con hay không, khi mà người ta kỳ vọng rất nhiều vào bạn với tư cách là cha mẹ”.
Cha mẹ ngày nay dành nhiều thời gian cho con cái hơn cha mẹ ngày xưa. Một nghiên cứu năm 2016 cho thấy các bà mẹ vào năm 2012 dành thời gian cho con cái nhiều gấp đôi, trung bình 104 phút mỗi ngày so với các bà mẹ vào năm 1965 (54 phút mỗi ngày).
Trong khi đó, các ông bố dành nhiều thời gian hơn gấp bốn lần cho nhiệm vụ chăm sóc con cái vào năm 2012, trung bình 59 phút mỗi ngày, tăng so với 16 phút vào năm 1965.
Tỷ lệ sinh giảm không chỉ xảy ra ở Hoa Kỳ. Tỷ lệ sinh của nhiều quốc gia trên toàn cầu đều bắt đầu hoặc tiếp tục giảm, như trường hợp của Hàn Quốc, nơi có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới.
Nhiều chính phủ đã có những bước đi nhằm khuyến khích sinh con. Hàn Quốc đã tăng trợ cấp hàng tháng cho các gia đình có trẻ sơ sinh trong năm đầu tiên. Đài Loan đã đưa ra chế độ trợ cấp tiền mặt và giảm thuế cho cha mẹ cũng như mở rộng chế độ bồi thường nghỉ phép có lương cho gia đình.
Một số ít các giải pháp chính sách này đã tạo ra sự khác biệt đáng kể. Ngay cả các quốc gia như Na Uy, vốn nổi tiếng với các chính sách hỗ trợ gia đình mạnh mẽ, cũng đã bắt đầu chứng kiến tỷ lệ sinh giảm.
Hàng loạt quốc gia áp dụng thuế độc thân
Nghiên cứu của sàn giao dịch bất động sản Zillow cho thấy thuế độc thân dành cho người sống một mình ở Mỹ có thể lên tới hàng nghìn USD mỗi năm.
Ở "Big Apple", những người thuê nhà độc thân chi trung bình 40.200 USD/năm để sống một mình trong căn hộ một phòng ngủ. Tuy nhiên, các cặp đôi có thể chia đôi chi phí đó, để mỗi người trả khoảng 20.100 USD/năm.
Theo dữ liệu của Zillow, số tiền 20.100 USD mà những người sống một mình ở New York phải trả cho thuế độc thân cao gấp đôi mức trung bình toàn quốc là 7.110 USD.
Tại Anh, những người độc thân phải trả khoảng 3.195,24 bảng Anh (3.739,8 euro ~ hơn 100 triệu đồng) mỗi năm cho các khoản như tiền thuê nhà, thế chấp, tiện ích và nhiều thứ khác.
Vào năm 2022, tại Bỉ, mức thuế đối với người lao động độc thân không có con là khoảng 53%, trong khi Đức là 47,8% và Áo là 46,8%. Pháp đánh thuế người lao động độc thân không có con là 47,0%, còn Italy áp dụng mức thuế 45,9%. Ngược lại, mức thuế của Bỉ đối với một công nhân đã kết hôn có hai con trung bình là 37,8% vào năm 2022, trong khi Đức đánh thuế họ ở mức 32,9% và Áo là 30,2%. Pháp đánh thuế cặp đôi ở mức 39,2%, còn Italy là 34,9%.
Theo CNBC
Hoặc