Nghệ sĩ Quan họ kỳ cựu
NSND Tự Long, Phó giám đốc Nhà hát chèo Quân đội sinh ra trong gia đình có truyền thống hoạt động nghệ thuật với bố mẹ đều là NSƯT. Trong đó, bố anh, NSƯT Tự Lẫm với nghệ danh Hai Lẫm được biết đến như một liền anh nổi tiếng, kỳ cựu miền Quan họ Bắc Ninh.
Ông được xem là một trong những người đặt viên gạch đầu tiên xây dựng Đoàn dân ca Quan họ Bắc Ninh (nay là Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh) và giữ chức trưởng đoàn trong những ngày đầu mới thành lập. Hai Lẫm cùng thời với các nghệ sĩ nổi tiếng như: Lệ Ngải, Thúy Cải, Xuân Mùi, Hai Tráng... Ông góp công không nhỏ trong quá trình sưu tập và gìn giữ những làn điệu dân ca Quan họ cổ.
NSƯT Tự Lẫm
Bên cạnh quan họ, NSƯT Tự Lẫm cũng từng tham gia điện ảnh với vai nam chính Chi trong bộ phim "Đến hẹn lại lên" (1974) của đạo diễn Trần Vũ. Đến hẹn lại lên được coi là một tác phẩm điện ảnh kinh điển. Vai diễn điện ảnh đầu tiên và duy nhất của NSƯT Tự Lẫm với lối diễn xuất sâu lắng, nội tâm cũng để lại ấn tượng mạnh mẽ trong lòng khán giả, nhận được phản hồi tích cực từ giới chuyên môn.
Nam nghệ sĩ chia sẻ: "Tôi đến với điện ảnh chỉ như một cơ duyên, còn đam mê lớn nhất của tôi vẫn là dân ca Quan họ". Vậy nên sau khi bộ phim đóng máy, ông tiếp tục sinh hoạt ở Đoàn Dân ca Quan họ Bắc Ninh cho đến khi nghỉ hưu.
Nam nghệ sĩ và vợ, NSƯT Minh Phức đều là lớp diễn viên đầu tiên cùng đoàn Quan họ, kết hôn sau 2 năm cùng công tác. Họ từng biểu diễn văn nghệ phục vụ chiến sĩ, nhân dân trong kháng chiến chống Mỹ. Cặp vợ chồng nghệ sĩ từng được nhiều huy chương, bằng khen trong suốt 30 năm cống hiến cho nghệ thuật Quan họ Bắc Ninh.
Hai vợ chồng NSƯT Tự Lẫm và NSƯT Minh Phức
NSƯT Tự Lẫm được phong tặng danh hiệu cùng đợt với con trai NSND Tự Long vào năm 2016. NSND Tự Long cho biết việc nhận danh hiệu cùng đợt với bố là niềm vui lớn, là điều anh mong ước bấy lâu bởi quá trình gắn bó và cống hiến với Đoàn Quan họ Bắc Ninh của bố anh đã được Đảng, Nhà nước ghi nhận.
NSƯT Tự Lẫm bộc bạch, ông không cảm thấy buồn vì nhận danh hiệu sau các đồng nghiệp cùng thời. "Tôi không buồn vì điều đó, được vinh danh như thế này đã là hạnh phúc lắm rồi. Với tôi, sự quý mến, trân trọng của khán giả, bạn bè, nghệ sĩ mới thực là điều quan trọng", nam nghệ sĩ nói.
Tuổi xế chiều vẫn hết mình vì nghệ thuật truyền thống
Trong 3 người con của NSƯT Tự Lẫm, chỉ có con trai cả Tự Long nối nghiệp bố mẹ. Sau khi về hưu, hai vợ chồng nghệ sĩ sống cùng con trai út ở Bắc Ninh, có dịp lại xuống Hà Nội chơi cùng gia đình NSND Tự Long. Nam nghệ sĩ hài lòng với cuộc sống hiện tại và luôn trân trọng tình cảm mà những người yêu mến dành cho mình.
NSND Tự Long và bố
Mặc dù đã nghỉ hưu, NSƯT Tự Lẫm vẫn cùng vợ cống hiến cho nghệ thuật truyền thống. Ông đi hát chầu văn, tìm hiểu về xẩm, dạy hát cho các bạn trẻ say mê quan họ, tham gia vào nhiều hội thi, hội diễn văn nghệ ở cơ sở. Là lớp kỳ cựu trong làng Quan họ nhưng nam nghệ sĩ vẫn luôn tìm tòi, học hỏi để thử sức nhiều ngón nghề đàn hát, trong đó có hát chầu văn, hát chèo - những môn nghệ thuật truyền thống cần phải gìn giữ, phát huy.
NSƯT Tự Lẫm và NSƯT Minh Phức dày công biên soạn cuốn sách "Dân ca Quan họ Bắc Ninh" với hơn 400 bài Quan họ cổ. Nam nghệ sĩ mong muốn đây sẽ là cuốn tài liệu Quan họ quý dành cho người chơi Quan họ và lưu truyền cho các thế hệ sau.
Trong mắt NSND Tự Long, bố anh là một người khá nghiêm khắc. Thế nhưng nam nghệ sĩ cho rằng, nhờ sự nghiêm khắc của bố mẹ mà mình nên người, mới có một NSND Tự Long của ngày hôm nay. Anh từng "gây sốt" khi đăng tải hình ảnh chụp cùng bố với dòng trạng thái: "Chưa bao giờ NSND được chụp ảnh với NSƯT! Ngại quá đi".
Gia đình Tự Long trong ngày NSƯT Minh Phức nhận danh hiệu
Hồi đầu năm 2024, NSƯT Tự Lẫm cùng gia đình đến chúc mừng NSƯT Minh Phức nhận danh hiệu cao quý ở tuổi 75. Chia sẻ về hôn nhân hạnh phúc suốt 5 thập kỷ, NSƯT Minh Phức từng nói: "Chúng tôi gắn bó với nhau hơn 50 năm nhờ chung tình yêu nghệ thuật. Cả hai luôn tôn trọng, san sẻ, động viên nhau trong cuộc sống".
Hoặc