Đầu tư cơ sở vật chất cho giáo dục, y tế còn hạn chế
Sáng 5/11, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội thảo luận ở hội trường về tình hình thực hiện ngân sách Nhà nước năm 2024, dự toán ngân sách Nhà nước, phương án phân bổ ngân sách Trung ương năm 2025 và nhiều nội dung quan trọng khác.
Tham gia thảo luận tại hội trường, ĐBQH Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) cho biết, đầu tư công trong thời gian vừa qua đã đạt được nhiều thành quả tích cực cả về số lượng và chất lượng.
Tuy nhiên, khâu đột phá về nguồn nhân lực chất lượng cao thì dường như chưa được quan tâm đúng mức. Điển hình như đầu tư cho giáo dục để phát triển trí lực và đầu tư cho y tế để phát triển sinh lực dường như còn rất mờ nhạt trong số liệu về đầu tư công.
Ông Cường dẫn số liệu báo cáo về đầu tư phát triển ngân sách Trung ương cho các bộ, cơ quan Trung ương theo từng lĩnh vực, cụ thể:
Năm 2024, trong tổng vốn 120.000 tỷ đồng, Bộ Y tế được phân bổ khoảng 1.200 tỷ đồng (chiếm 1%); Bộ Giáo dục và Đào tạo được phân bổ 1.500 tỷ đồng (chiếm 1,2%).
Năm 2025, tổng ngân sách là 148.000 tỷ đồng, Bộ Y tế được 5.700 tỷ đồng (chiếm 3,7%); Bộ Giáo dục và Đào tạo được 2.900 tỷ đồng (chiếm 1,9%).
Trong phương án phân bổ dự phòng ngân sách giai đoạn 2021-2025 và tăng nguồn thu của năm 2022, tổng số vốn khoảng 50.000 tỷ đồng thì cả 2 lĩnh vực giáo dục và y tế không thấy có tên ở trong các chương trình đầu tư.
ĐBQH Hoàng Văn Cường (Ảnh: Media Quốc hội).
"Với mức phân bổ vốn thấp như thế, đương nhiên các bệnh viện thuộc Bộ Y tế, các trường học thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo không có nguồn vốn để được đầu tư cho phát triển. Chúng ta nói rất nhiều việc thúc đẩy các trường đại học, bệnh viện thực hiện cơ chế tự chủ. Nhưng chỉ thúc ép các cơ sở thực hiện tự chủ mà không có sự đầu tư về cơ sở vật chất. Hậu quả nếu cứ thực hiện việc này thì như thế nào?", đại biểu đặt câu hỏi.
Ông Cường cũng kể lại, vừa qua, ông có đến thăm Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ và Bệnh viện Sản nhi Phú Thọ - đây là 2 bệnh viện thực hiện cơ chế tự chủ.
"Khi đến cổng bệnh viện tôi ngạc nhiên và không nghĩ đó là bệnh viện, mà tưởng là một khách sạn. Khi bước vào bên trong thì thấy cơ sở vật chất, khu khám bệnh, khu điều trị, khu vui chơi… như một bệnh viện quốc tế hạng sang", ông Cường nói và cho hay bệnh viện đã thực hiện cơ chế tự chủ hoàn toàn. Người bệnh được hưởng một cơ sở vật chất, điều kiện khám, chữa bệnh vô cùng may mắn so với ngay ở Hà Nội.
Tuy nhiên, theo đại biểu, trăn trở của lãnh đạo bệnh viện không phải vấn đề kỹ thuật, mà khó khăn nhất là làm thế nào để trả được lãi suất vốn vay 11% để đầu tư xây dựng cơ sở.
Theo đại biểu, nếu chỉ tính khấu hao, tính đầu tư và chi thường xuyên thì bệnh viện không lo gì trong giá thành và dịch vụ y tế. Nhưng hiện bệnh viện phải cộng thêm trả vốn vay, trả lãi ngân hàng, thực sự chi phí dịch vụ đội lên rất cao, bệnh nhân không chịu được.
"Đây cũng là một điều vô lý, người bệnh đi khám, chữa bệnh không chỉ trả phí dịch vụ về y tế mà còn trả cả lãi suất của ngân hàng", ông Cường cho hay.
Theo ông Cường, đây là lý do tại sao các bệnh viện lớn ở Trung ương không dám nhận tự chủ. Vì, nếu nhận tự chủ thì trong chi phí dịch vụ lại cộng thêm khoản chi không đúng trong cấu thành chi phí y tế.
Điều tương tự cũng sẽ xảy ra với các trường đại học tự chủ. Nếu trường phải đi vay tiền để đầu tư xây dựng, trả lãi suất ngân hàng thì chắc chắn chi phí đào tạo sẽ rất cao.
Do đó, ông Cường đề nghị cần tăng tỉ lệ phân bổ vốn đầu tư phát triển từ ngân sách Nhà nước cho 2 lĩnh vực này, ít nhất là phải đủ đầu tư xây dựng cơ sở vật chất ban đầu. Sau đó, giao cho các trường thực hiện tự chủ, tự tính khấu hao để tái đầu tư và tự lo thường xuyên.
Có như vậy thì các đơn vị này tự chủ được và người bệnh, người học không phải chịu chi phí dịch vụ cao.
Gỡ vướng cho các đơn vị sự nghiệp công lập
Nêu ý kiến, ĐBQH Lê Quân (Đoàn Hà Nội) cho biết, qua kinh nghiệm từ Đại học Bắc Kinh, Đại học Thanh Hoa, các Đại học hàng đầu Trung Quốc, có thể thấy, đại học có nguồn nhân lực chất lượng cao, đội ngũ thầy cô, nhà khoa học đông đảo, có khối tài sản công rất lớn, chỉ còn thiếu cơ chế để có thể vận hành tự chủ và tạo nguồn thu lớn.
Ông Lê Quân kiến nghị pháp luật về sử dụng tài sản công cần cởi mở hơn với các đơn vị sự nghiệp công lập, nhất là đơn vị sự nghiệp y tế, giáo dục.
Theo ông Lê Quân, Luật Thủ đô đã có những quy định ưu việt trong sử dụng tài sản công, tuy nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội nằm trên địa bàn Hà Nội nhưng không phải là đối tượng áp dụng của Luật Thủ đô.
ĐBQH Lê Quân (Ảnh: Media Quốc hội).
Do đó, ông kiến nghị sửa đổi Luật Quản lý sử dụng tài sản công theo hướng giúp Đại học được chủ động hơn trong khai thác hiệu quả tài sản công theo quy chế tài chính, có kiểm toán đầy đủ, mang lại các nguồn thu, đáp ứng được nhu cầu phát triển của đại học.
Ông cũng nêu rõ, các nguồn thu ngoài học phí và ngân sách sẽ phải chiếm khoảng 50% cho các khoản chi sau này của Đại học. Vì vậy, nếu phát triển được nguồn lực thì sẽ giảm được gánh nặng học phí và chi ngân sách.
Liên quan đến kinh phí khoa học công nghệ, đại biểu cho biết vấn đề này đã có bước tiến bộ so với năm trước.
Tuy nhiên, khi đã xác định giai đoạn sắp tới cần đẩy mạnh đổi mới sáng tạo hướng đến kỷ nguyên vươn mình, cần chú trọng thật sự chú trong tới giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp và khoa học công nghệ.
"Nếu đầu tư tốt cho 3 lĩnh vực này trong thời gian tới sẽ tạo ra bứt phá, đem đến kết quả lâu dài cho các giai đoạn sau", ông Lê Quân cho hay.
Ông Lê Quân kiến nghị, để quốc gia có bước đột phá về đổi mới sáng tạo, thì đổi mới sáng tạo phải dựa vào các nhà khoa học nhiều hơn.
Đối với hiệu quả của nghiên cứu khoa học, cần đặt niềm tin trước, các nhà khoa học cần được chọn lọc, đánh giá kỹ, có cam kết về sản phẩm đầu ra, đầu tư theo các hướng nghiên cứu mang tính chất dài hạn và bài bản thì mới đáp ứng được yêu cầu phát triển.
Hiện nay, khu vực doanh nghiệp đầu tư cho nghiên cứu khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo còn rất hạn chế, các doanh nghiệp công nghệ còn yếu, nên vấn đề phát triển, đổi mới sáng tạo sẽ cần được chú trọng trong thời gian tới.
Hoặc