Trong phần lớn thế kỷ 20, khảo sát tại các nước phát triển cho thấy tuổi thọ trung bình của con người lại tăng thêm 3 đơn vị sau mỗi thập niên. Mức tăng này cho phép những người sinh vào thế kỷ 21 sống thọ hơn khoảng 30 năm so với người sinh vào năm 1900, giúp họ có thể ăn mừng sinh nhật lần thứ 80.
Hiện tượng này được y học gọi là kéo dài tuổi thọ cấp tiến, và con người sở hữu nó nhờ những tiến bộ trong y học và chăm sóc sức khỏe. Nhiều nhà khoa học cũng như đại bộ phận dân chúng cho rằng xu hướng này sẽ tiếp tục, thậm chí sẽ giúp con người trường sinh.
Tuy nhiên, một số người khác dự đoán rằng tuổi thọ cũng có mức trần tự nhiên - một giới hạn đang tới ngày một gần, trong khi tuổi thọ trung bình của người dân những quốc gia sống lâu nhất thế giới đã vượt ngưỡng 100.
Một cặp người cao tuổi đi dạo trên đường phố Tokyo - Ảnh: Yoshio Tsunoda/AFLO/Alamy Live News.
Trong một nghiên cứu mới về vấn đề vẫn đang được tranh cãi gay gắt này, các nhà khoa học khẳng định con người đã đạt tới giới hạn trên của tuổi thọ. Dù những tiến bộ y học được thiết kế để kéo dài tuổi thọ vẫn tiếp tục xuất hiện, phát hiện mới cho thấy trong 3 thập kỷ qua, tốc độ tăng tuổi thọ trung bình của người dân ở các quốc gia có tuổi thọ cao nhất đang dần chậm lại.
Cho tới nay, khoa học vẫn chưa hiểu rõ, mà cũng chưa tìm ra cách làm chậm quá trình lão hóa, bao gồm yếu dần đi, mất trí nhớ, bệnh tim mạch, mất chức năng giác quan. Tiếp tục nói về vấn đề này, giáo sư S. Jay Olshansky công tác tại Đại học Illinois cho hay: “ Cơ thể con người không hoạt động hiệu quả khi ta đẩy nó vượt giới hạn bảo hành ”.
Chủ biên của báo cáo khoa học mới nói thêm: “ Việc sống lâu hơn giống với trò chơi gõ chuột chũi vậy. Mỗi con chuột đại diện cho một thứ bệnh, và người ta sống càng lâu, số chuột trồi lên càng nhiều, và tốc độ xuất hiện càng cao ”.
Hồi năm 1990, chính ông Olshansky cũng đã xuất bản một nghiên cứu về chủ đề lão hóa, báo cáo dự đoán về tốc độ tăng mức trần tuổi thọ sẽ giảm, dù y học ngày một phát triển. Theo nhận định của ông tại thời điểm đó, chỉ có một khả năng rất thấp mức trần của tuổi thọ con người vượt ngưỡng 85.
Báo cáo vấp phải nhiều hoài nghi, bởi lẽ niềm tin phổ biến vẫn cho rằng mức trần này còn phải tăng cao nữa. Olshansky kiên nhẫn chờ đợi dữ liệu, và sau 34 năm nghiên cứu, ông cho rằng mình đã đủ bằng chứng khẳng định điều này.
Giáo sư S. Jay Olshansky - Ảnh: Internet.
Olshansky và cộng sự đã thực hiện một cách tiếp cận đơn giản: họ xem xét các thay đổi quan sát được trong tỷ lệ tử vong và tuổi thọ từ năm 1990 đến 2019 tại tám quốc gia có tuổi thọ cao nhất thế giới, bao gồm Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, Pháp, Ý, Thụy Sĩ, Thụy Điển và Tây Ban Nha, cùng với Mỹ và Hồng Kông (Trung Quốc). Nhóm phát hiện rằng tốc độ cải thiện tuổi thọ đã chậm lại ở hầu hết các nơi này, và thực tế là đã giảm ở Mỹ.
Hàn Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) là ngoại lệ. Ông Olshansky cho biết, trong 25 năm trở lại đây, tỷ lệ sống lâu tại hai khu vực này đã được cải thiện nhanh chóng. Dù vậy, tại Hồng Kông (Trung Quốc), nơi có dân số sống thọ nhất thế giới, các nhà nghiên cứu đã phát hiện rằng chỉ 12,8% trẻ em gái và 4,4% trẻ em trai sinh ra vào năm 2019 được kỳ vọng sống đến 100 tuổi.
Tỷ lệ này thấp hơn đáng kể tại Mỹ, với chỉ 3,1% trẻ em gái và 1,3% trẻ em trai được kỳ vọng sẽ sống đến 100 tuổi.
Tốc độ cải thiện tuổi thọ phải chạm tới đường đứt đoạn thì mới thỏa mãn điều kiện kéo dài tuổi thọ cấp tiến. Trong biểu đồ, chỉ có Hồng Kông (Trung Quốc) và Hàn Quốc đủ điều kiện, cho thấy tốc độ cải thiện "mức trần" của tuổi thọ đã chậm lại - Ảnh cắt ra từ nghiên cứu đăng tải trên tạp chí Nature.
Như một bài thử để xem tương lai nhân loại trông ra sao, Olshansky và các đồng nghiệp của ông cũng tính toán rằng tuổi thọ sẽ trông như thế nào nếu tốc độ kéo dài tuổi thọ cấp tiến của nhân loại tiếp tục được duy trì.
Nếu điều đó xảy ra, thì 6% phụ nữ Nhật Bản sẽ sống đến tuổi 150, và cứ năm phụ nữ Nhật sẽ một người sống qua tuổi 120. “Chúng tôi đã không gọi những kịch bản đó là ‘lố bịch’ trong bài báo của mình, nhưng chúng tôi hy vọng mọi người sẽ tự đi đến kết luận đó,” Olshansky cho biết.
Theo lời nhận định của nhà sinh học, nhà di truyền học Jan Vijg công tác tại Đại học Dược Albert Einstein, thì báo cáo và kết luận này “hoàn toàn thuyết phục”. Ông cho rằng “không thực sự có bằng chứng nào cho thấy khả năng sống sót tới 100 tuổi sẽ sớm thành thực tế”.
Một số nghiên cứu trước đây cũng đã đi tới kết luận tương tự, rằng tuổi thọ con người đã chạm trần. Tuy nhiên, Olshansky cho rằng kết quả họ mới công bố sẽ gây ra thêm nhiều tranh cãi.
Hoặc