Cục trưởng Xuân Bắc nhấn mạnh việc ứng xử có văn hoá trên không gian mạng

Ngày 22/10, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức hội thảo lấy ý kiến Dự thảo Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng. 

Phát biểu tại hội thảo, ông Lê Hải Bình - Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho rằng, không gian mạng là một phần không thể tách rời của đời sống xã hội, nó tác động rất lớn đến tâm tư, tình cảm, cảm xúc, nhận thức và hành vi đạo đức của con người. Đây là môi trường song song với không gian thực, nơi con người vừa được pháp luật bảo vệ, vừa phải ứng xử có văn hóa và trách nhiệm.

Ông Lê Hải Bình - Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Theo Thứ trưởng Lê Hải Bình, sự phát triển của không gian mạng mang lại nhiều cơ hội, song cũng đặt ra không ít thách thức về quản lý, nhận thức và đạo đức xã hội. Do đó, việc hoàn thiện hành lang pháp lý, nâng cao nhận thức và phát huy vai trò của mỗi cá nhân là rất cần thiết. 

Theo bà Nguyễn Thị Thanh Huyền - Cục phó Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử, Dự thảo Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng (lần 2) có sự tham gia góp ý của 59 đơn vị, trong đó 45/59 đơn vị đồng ý với dự thảo, còn lại có một số góp ý khác như: Tách riêng nhóm đối tượng điều chỉnh các cơ quan báo chí, các công ty truyền thông, quảng cáo, các công ty tổ chức nghệ thuật biểu diễn; Bổ sung điều khoản về giải thích từ ngữ; Bỏ quy định điều khoản về khen thưởng, kỷ luật trong dự thảo Bộ Quy tắc; Bổ sung cơ chế, quy trình rà quét, phát hiện và xử lý vi phạm về lừa đảo hoặc quảng cáo sai sự thật; Làm rõ trách nhiệm cụ thể của các tổ chức, cơ quan có liên quan.

Theo bà Huyền, Bộ quy tắc sẽ là công cụ định hướng hành vi, tạo lập thói quen tích cực, bảo đảm sự phát triển lành mạnh của không gian mạng, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, xây dựng con người Việt Nam thời kỳ mới.

Dự thảo lần hai của Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng gồm 3 chương, 11 điều định hướng hành vi ứng xử văn minh, xây dựng không gian mạng lành mạnh và nâng cao trách nhiệm của các cá nhân, người có ảnh hưởng trên không gian mạng (KOL, KOC) và các doanh nghiệp, trong đó bổ sung một số khái niệm như Ứng xử văn minh, lịch sự; Người có ảnh hưởng (influencer)...

Tại hội thảo, đại diện Bộ Công an đánh giá Bộ quy tắc vô cùng cần thiết, tạo thêm cơ sở quan trọng trong công tác đấu tranh xử lý những hoạt động vi phạm của cá nhân, tổ chức trên không gian mạng.

Ông Nguyễn Lâm Thanh - đại diện TikTok Việt Nam, nhận định việc đưa Bộ quy tắc ứng xử trên không gian mạng vào thực tế cần được triển khai linh hoạt, phù hợp với đặc thù của môi trường số.

Ông Phạm Anh Thi - đại diện Tập đoàn Yeah1 đề xuất người có sức ảnh hưởng nên được tách thành một nhóm đối tượng riêng trong Bộ quy tắc ứng xử trên không gian mạng, thay vì gộp chung với cá nhân, bởi họ có khả năng định hướng dư luận ở quy mô lớn. Từ đó, xây dựng một cơ chế hạn chế hợp tác minh bạch và công bằng hơn đối với những người có sức ảnh hưởng vi phạm Bộ quy tắc, từ đó doanh nghiệp có thể chủ động tuân thủ.

Nâng cao nhận thức văn hóa trên không gian mạng

NSND Xuân Bắc - Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn cho rằng, đứng ở 3 góc độ khác nhau - vừa là nghệ sĩ, người nổi tiếng trên không gian mạng và là nhà quản lý với bối cảnh công nghệ số phát triển mạnh mẽ như hiện nay, việc ứng xử có văn hóa trên mạng không chỉ là yêu cầu về đạo đức mà còn là trách nhiệm xã hội của mỗi cá nhân và tổ chức.

Theo NSND Xuân Bắc, hình ảnh, ngôn từ và hành vi trên mạng đều góp phần phản ánh trình độ văn hóa của người sử dụng: "Không gian mạng là một môi trường mở, ai cũng có thể trở thành diễn viên, đạo diễn, thậm chí là biên tập viên. Chính vì thế nếu thiếu ý thức, thiếu thẩm mỹ và chuẩn mực, môi trường này sẽ nhanh chóng bị chi phối bởi những nội dung lệch lạc, phản cảm".

NSND Xuân Bắc. Ảnh: Tư liệu

NSND Xuân Bắc dẫn chứng, hiện nay có nhiều nền tảng và công ty truyền thông nhỏ hoạt động theo hướng lấy lại hoặc sản xuất tiểu phẩm ngắn, nhưng lại sử dụng tít dẫn dụ người dùng, gây hiểu lầm, thậm chí cố tình tạo sức hút bằng yếu tố giật gân.

"Những sản phẩm như vậy không chỉ gây tác động tiêu cực đến người xem mà còn làm méo mó nhận thức về nghệ thuật và văn hóa", NSND Xuân Bắc bày tỏ.

Từ thực tế đó, NSND Xuân Bắc đề nghị cần tăng cường quản lý các đơn vị cung cấp dịch vụ và nội dung trên mạng, đồng thời phải có quy định rõ ràng hơn về mỹ cảm và trách nhiệm văn hóa. "Không phải ai cũng có thể làm biên tập hay sản xuất nội dung. Cần có tiêu chuẩn nhất định để đảm bảo sự lành mạnh của không gian mạng".

Về mặt ngôn ngữ, NSND Xuân Bắc đề xuất nên thay cụm từ "thông tin chưa kiểm chứng" bằng "tin đồn chưa được xác định". Theo ông, "tin đồn" là khái niệm phổ biến trong đời sống, dễ hiểu hơn, đồng thời phản ánh rõ tính chất lan truyền, tác động của thông tin trên mạng.

Bên cạnh việc nhấn mạnh vai trò của người dùng, NSND Xuân Bắc cho rằng báo chí chính thống có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc định hướng dư luận và giữ thăng bằng giữa thật - giả, tích cực - tiêu cực trên mạng xã hội.

"Thông tin báo chí phải chính xác, khách quan, tránh định hướng chủ quan. Khi báo chí đăng tải, công chúng sẽ có cơ sở tin cậy để hình thành nhận thức đúng đắn", ông nói.

Nghệ sĩ cũng lưu ý, khi xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng, cần chú trọng khía cạnh "văn hóa trong hành vi", thay vì chỉ nói chung chung.

"Hai người có thể cùng thực hiện một hành động, nhưng người có văn hóa sẽ thể hiện khác. Văn hóa không chỉ là khái niệm trừu tượng mà phải được thể hiện cụ thể qua cách ứng xử, giao tiếp, tương tác mỗi ngày", NSND Xuân Bắc chia sẻ.

NSND Xuân Bắc cho rằng, mỗi cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp hay cá nhân đều cần xây dựng văn hóa riêng trong môi trường số, từ văn hóa công sở, văn hóa doanh nghiệp đến văn hóa nghề nghiệp.

"Khi tất cả đều hướng đến những giá trị tích cực, chúng ta sẽ có một không gian mạng tử tế, nơi thông tin được chia sẻ có trách nhiệm và nhân văn", ông nhấn mạnh.