Giải quyết những bài toán đô thị 'hóc búa nhất'
Sáng 8/12, các đại biểu thảo luận về dự thảo sửa đổi Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù cho TPHCM.
Nêu ý kiến, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) dành sự quan tâm tới cơ chế xây dựng Khu Thương mại tự do tại TPHCM. Theo bà, khu thương mại tự do chính là “bước thử thách tư duy thể chế” trong bối cảnh đất nước đang tìm kiếm động lực tăng trưởng mới.
Về tư duy quản lý, bản chất của khu thương mại tự do là tạo ra một “nhịp vận hành thể chế mới”. Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh dẫn bài học từ Thượng Hải, Singapore, cho thấy năng lực phản ứng của bộ máy quản lý trước nhịp vận động của thị trường toàn cầu.
Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh. Ảnh: Như Ý
“Quyền chủ động của địa phương được thiết kế cao hơn mức thông thường, bảo đảm quyết sách đi kịp với tốc độ thương mại, tài chính, logistics – những lĩnh vực biến động theo ngày, thậm chí theo giờ”, nhấn mạnh điều này, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh cho rằng, việc dự thảo trao thẩm quyền cho UBND thành phố là định hướng đúng đắn, phù hợp.
Về phương thức giám sát, Nhà nước phải chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm dựa trên công nghệ và nguyên tắc minh bạch. Về hiệu quả thực thi, đại biểu nêu quan điểm, ưu đãi không quyết định thành công; thể chế và năng lực tổ chức thực thi mới là nền tảng.
Đặc biệt, nữ đại biểu cũng nhấn mạnh rằng, khu thương mại tự do phải được nhìn nhận như một “sandbox thể chế”. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, những khu thương mại tự do thành công đều trở thành nơi định hình chuẩn mực quản lý mới trước khi lan tỏa sang hệ thống chung.
Từ những phân tích trên, đại biểu đoàn Lâm Đồng kiến nghị cần đảm bảo UBND thành phố có quyền chủ động thực sự trong quyết định và tổ chức mô hình, phù hợp với yêu cầu về tốc độ và tính linh hoạt của thương mại hiện đại.
Cùng với đó, Nhà nước cần “ số hóa ” công tác giám sát bằng cách thiết lập được hệ thống giám sát bằng công nghệ, dựa trên dữ liệu thời gian thực, đảm bảo sự thông thoáng; không để “lọt lưới” các hành vi gian lận thương mại hay rửa tiền và tiến tới chuẩn mực quản trị rủi ro.
“Thông qua dự thảo Nghị quyết này không chỉ là trao thêm quyền cho TPHCM, mà còn trao thêm trách nhiệm thử nghiệm những mô hình quản trị hiện đại nhất, trách nhiệm giải quyết những bài toán đô thị hóc búa nhất, và trách nhiệm tạo ra động lực tăng trưởng mới cho cả nước”, đại biểu nêu rõ.
Đã đặc thù phải có tính chất vượt trội
Cũng tại phiên thảo luận, đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) nhìn nhận, sau khi sáp nhập thêm Bình Dương và Vũng Tàu, vị thế và tiềm lực của TPHCM càng thêm lớn mạnh cả trong nước và quốc tế mà không địa phương nào có thể so được.
Với một chỉnh thể to lớn đó, TPHCM không khoác chung một cái áo thể chế giống như các địa phương khác trong cả nước mà cần phải có một khung khổ pháp luật khác biệt hơn, rộng mở hơn, tạo cho TPHCM có một khoảng trời riêng để tự do sáng tạo và phát triển có kiểm soát.
Theo đại biểu, khu thương mại tự do phải được nhìn nhận như một 'sandbox thể chế'
Cũng theo đại biểu, dự thảo Nghị quyết đang liệt kê ra tất cả những đầu việc cần xin cách làm đặc thù, liệt kê danh sách và mô tả rất kỹ các loại dự án cần được ưu đãi là nhà đầu tư chiến lược. Do vậy, ông đề nghị thay vì liệt kê, nghị quyết nên quy định khái quát mang tính nguyên tắc và các tiêu chí để dựa trên cơ sở đó giao cho HĐND tự quyết định những việc cụ thể, giống như cách soạn thảo Nghị quyết của Thủ đô.
“ Trong trường hợp cần có các quy định đặc thù khác so với các quy định hiện hành thì HĐND ra nghị quyết và báo cáo Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất”, ông Hoàng Văn Cường nêu kiến nghị.
Nhấn mạnh đã là cơ chế, chính sách đặc thù thì “phải có tính chất vượt trội”, đại biểu Dương Khắc Mai (Lâm Đồng) nhìn nhận, dự thảo nghị quyết đưa ra nhiều điều mở cho TPHCM. Nhưng theo ông, dự thảo lại có nhiều nội dung quy định “thực hiện theo quy định của pháp luật chuyên ngành như pháp luật về đầu tư hoặc theo theo quy định của pháp luật”.
Ông cho rằng, quy định như vậy lại bị “trói buộc”, dẫn đến mất hết tính đặc thù, làm chậm nhiều cơ hội cho đột phá phát triển. Vì vậy, đại biểu đề nghị loại bỏ những nội dung “đang bị trói” trong nghị quyết 98.
Hoặc