Sau 5 năm tốt nghiệp, một buổi họp lớp tưởng như chỉ là dịp tụ họp đơn thuần lại vô tình trở thành "bảng thành tích cuộc đời" không ai tuyên bố, nhưng ai cũng âm thầm so sánh.
Có người đã là quản lý, có người vừa nghỉ việc lần thứ ba. Có người thành công rực rỡ trong một ngành không liên quan đến tấm bằng đại học. Có người vẫn chật vật thử hết công việc này đến công việc khác mà chưa tìm được chỗ đứng.
Điều gì khiến những người từng học cùng lớp cùng điểm xuất phát lại rẽ sang những con đường khác biệt đến vậy?
Một người trẻ đã đặt câu hỏi cho ChatGPT: "Tại sao sau vài năm đi làm, cùng học một trường mà người thành công, người thất nghiệp?".
Câu trả lời của AI ngắn gọn, nhưng đáng suy ngẫm: "Vì có một kỹ năng quyết định tất cả, nhưng không trường học nào dạy: kỹ năng tự định hướng cuộc sống".
Thứ trường học không dạy, nhưng quyết định cuộc đời
Trong trường học, học sinh được cung cấp kiến thức, được hướng dẫn cách làm bài đúng, được định sẵn lộ trình từ cấp 1 đến đại học. Nhưng sau khi ra trường, thế giới thật không có sẵn đề bài, càng không có đáp án mẫu.
Lúc này, ai không biết mình đang đi đâu, muốn gì, phù hợp với điều gì sẽ dễ rơi vào trạng thái mất phương hướng, bám theo số đông, hoặc thử quá nhiều thứ mà không đi đến đâu.
Sự khác biệt giữa người phát triển nhanh và người mãi chật vật không nằm ở ngành học, không nằm ở điểm số, mà nằm ở việc người đó có biết tự đặt câu hỏi và tự dẫn đường cho chính mình hay không.
Ảnh minh họa
Những biểu hiện của người thiếu kỹ năng tự định hướng
Không khó để nhận ra ai đó đang thiếu kỹ năng này. Những người như vậy thường có 3 biểu hiện phổ biến:
1. Luôn đợi người khác giao việc, chỉ việc: Trong khi người khác chủ động đề xuất, học thêm, tạo cơ hội mới, họ chỉ làm đúng phần việc được giao.
2. Không biết mình giỏi gì, thích gì: Khi được hỏi "bạn muốn làm gì trong 5 năm tới?", họ không có câu trả lời, hoặc trả lời chung chung theo kiểu "có công việc ổn định, lương tốt".
3. Dễ nản, dễ bỏ giữa chừng: Vì không có mục tiêu cá nhân rõ ràng, họ nhanh chán, dễ bị ảnh hưởng bởi thành công của người khác, hoặc thay đổi hướng đi chỉ vì… thấy không giống ai.
Có thể học được kỹ năng này không?
Tự định hướng không phải là một tài năng bẩm sinh mà bất kỳ ai cũng có thể rèn luyện, miễn là bắt đầu từ việc thấu hiểu chính mình. Để phát triển hoặc nâng cao kỹ năng này, bạn cần thực hiện một số bước cụ thể với sự kiên trì và ý thức rõ ràng. Trước hết, hãy dành thời gian tự vấn bản thân bằng những câu hỏi sâu sắc như: "Tôi đang hướng tới đâu trong cuộc sống?", "Điều gì thực sự khiến tôi cảm thấy hứng thú và tràn đầy năng lượng?" , hay "Tôi đã học được gì từ những trải nghiệm, đặc biệt là công việc hiện tại?". Những câu hỏi này không chỉ giúp bạn làm rõ mục tiêu cá nhân mà còn khơi dậy động lực bên trong, định hình con đường bạn muốn đi.
Tiếp theo, hãy thử viết lại hành trình cá nhân của mình như một câu chuyện, bao gồm các cột mốc quan trọng: những thành công dù nhỏ bé, những thất bại đau đớn, những bài học quý giá và cả những định hướng mới nảy sinh từ đó. Việc ghi chép này không chỉ giúp bạn nhìn nhận toàn diện hơn về bản thân mà còn tạo ra một bản đồ rõ ràng, giúp bạn xác định mình đang đứng đâu và cần tiến tới đâu. Hơn nữa, việc phản ánh qua viết lách còn giúp bạn phát hiện những mẫu hình trong hành vi hoặc lựa chọn, từ đó điều chỉnh để phù hợp hơn với mong muốn lâu dài.
Cuối cùng, hãy ngừng so sánh bản thân với người khác, bởi mỗi người đều có hành trình và tốc độ riêng. Thay vào đó, hãy đặt ra những tiêu chuẩn phát triển dựa trên phiên bản tốt hơn của chính bạn: so sánh bạn của hôm nay với bạn của ngày hôm qua. Điều này không chỉ giúp bạn tập trung vào sự tiến bộ cá nhân mà còn giảm bớt áp lực từ những kỳ vọng bên ngoài. Bằng cách kiên trì thực hiện những bước này, bạn sẽ dần xây dựng được kỹ năng tự định hướng vững chắc, không chỉ giúp bạn tự tin dẫn lối cho bản thân mà còn tạo nên một cuộc sống ý nghĩa, đúng với giá trị và khát vọng riêng của mình.
Hoặc