Cá kèo từng được xem là “cá nhà nghèo”, nhưng ngày nay đã vươn lên thành đặc sản giàu dinh dưỡng, mang lại giá trị kinh tế cao và góp mặt trong nhiều món ngon từ quán nhậu đến bàn cơm gia đình.
Cá nhà nghèo giàu dinh dưỡng
Cá kèo (cá bống kèo) sống được ở cả nước mặn, lợ và ngọt, thân nhỏ, thon dài khoảng 20–25 cm, nặng 30–50 g, da xám ánh vàng, đuôi vàng đậm rất dễ nhận diện. Thịt cá kèo giàu protein nhưng ít chất béo, kèm theo omega‑3, canxi, phốt pho, sắt, vitamin nên được đánh giá là nguồn đạm “lành”, tốt cho tim mạch, xương khớp, não bộ và hệ tiêu hóa.
Trong Đông y, cá kèo có vị ngọt mặn, tính bình, được xem như một loại “dược liệu” giúp kiện tỳ, hóa đàm, dưỡng can thận, khỏe gân xương, thông huyết mạch, lợi tiểu, an thai và lợi sữa. Nhờ đó, cá kèo được khuyên dùng cho người suy nhược, khí huyết hư, người bệnh lâu ngày, người cao tuổi đau nhức xương khớp và cả phụ nữ mang thai cần nguồn đạm ít béo, giàu khoáng chất mà không lo tăng cân quá mức.
Giá trị kinh tế của cá kèo
Trước đây, cá kèo là loại cá bình dân, rẻ tiền, nhiều nơi còn dùng làm phân bón hoặc mồi câu, gắn với hình ảnh “cá của nhà nghèo” trong bữa cơm miền Tây. Tuy nhiên, khi nhu cầu ẩm thực tăng, cá kèo trở thành nguyên liệu được săn đón, khô cá kèo có thể lên tới khoảng 600.000–700.000 đồng/kg, cá tươi bán chợ ở mức 120.000–150.000 đồng/kg, đưa loài cá này thành đặc sản mang lại thu nhập tốt cho người nuôi và người làm cá khô.
Nguồn cá tự nhiên dần khan hiếm do khai thác quá mức nên nhiều hộ đã chuyển sang nuôi cá kèo quy mô lớn ở vùng nước lợ, ao, đầm, góp phần bảo vệ nguồn lợi thủy sản và tạo sinh kế ổn định. Ưu thế của cá kèo là thích nghi tốt, dễ nuôi, quay vòng nhanh và tiêu thụ mạnh trong nhà hàng, quán ăn, du lịch sinh thái miền Tây, từ đó hình thành chuỗi giá trị từ con giống, thức ăn, nuôi thương phẩm đến chế biến khô, đặc sản quà tặng.
Một số món ngon từ cá kèo
Thịt cá kèo mềm, ngọt, hơi đắng nhẹ ở ruột và mật, tạo nên hương vị rất riêng, được xem là “nguyên liệu vàng” cho nhiều món đặc sản vùng sông nước. Người nội trợ thường chà muối hoặc tro bếp để làm sạch nhớt, giữ nguyên con khi nấu để thịt không bị nát, đồng thời cẩn thận tránh làm vỡ mật nếu không thích vị đắng.
Một số món phổ biến gồm:
- Lẩu cá kèo lá giang: Nước lẩu chua thanh, quyện vị ngọt và chút đắng đặc trưng của cá, ăn kèm rau sống, bún rất hợp khẩu vị người miền Tây.
- Cá kèo nướng muối ớt hoặc nướng mọi: Nướng than tới khi da xém vàng, chấm muối ớt xanh, thường là món “tủ” ở quán nhậu và nhà hàng.
- Cá kèo kho tộ, kho lá giang, chiên giòn, nấu canh chua: Đưa cơm, dễ làm, phù hợp bữa ăn gia đình; khô cá kèo nướng hoặc chiên lại là món nhắm được nhiều người ưa thích.
Ở nhà hàng, thực khách thường thích món cá kèo nướng mọi chấm muối ớt xanh. Trong bữa cơm gia đình, cá kèo kho quẹt ăn kèm rau luộc, cơm nóng là món vừa ngon vừa đưa cơm. Vào dịp lễ tết, khô cá kèo lại trở thành món nhậu khoái khẩu, thậm chí còn được chọn làm quà biếu. Từ “cá nhà nghèo”, cá kèo đang dần khẳng định vị thế mới: vừa là món ngon giàu dinh dưỡng, vừa là “con cá làm kinh tế” cho nhiều vùng ven biển và đồng bằng sông Cửu Long.
Tổng hợp
Hoặc