Loài dược liệu đặc hữu và quý hiếm được nhắc tới chính là Sâm Ngọc Linh. Loại sâm này tình cờ được phát hiện bởi các nhà khoa học cách đây hơn 50 năm và đã trở thành niềm tự hào dược liệu quốc gia, được thế giới đánh giá cao về giá trị y học lẫn kinh tế.
Cụ thể, vào năm 1973, trong một chuyến khảo sát tại vùng núi Ngọc Linh tại Kon Tum (cũ) - Quảng Nam (cũ), các nhà thực vật học Việt Nam đã phát hiện ra loài sâm hoàn toàn mới, có tên khoa học Panax vietnamensis, chỉ mọc ở vùng núi có khí hậu đặc biệt. Sự kiện này nhanh chóng gây tiếng vang trong giới khoa học quốc tế, bởi đây là một trong số ít loài nhân sâm được tìm thấy trên thế giới.
Sâm Ngọc Linh. (Ảnh minh họa)
Sâm Ngọc Linh có giá trị y học vượt trội
Không giống các loại sâm Triều Tiên, sâm Mỹ hay sâm Nhật, Sâm Ngọc Linh có cấu trúc hoạt chất độc đáo. Các nghiên cứu cho thấy trong rễ và thân rễ của cây chứa hơn 52 loại saponin, trong đó có nhiều hoạt chất đặc hữu chưa từng thấy ở bất kỳ loài sâm nào khác. Chính điều này đã đưa Sâm Ngọc Linh vào danh sách những loại sâm có giá trị dược tính cao nhất.
Y học hiện đại đã chứng minh Sâm Ngọc Linh có tác dụng tăng cường miễn dịch, chống stress, hỗ trợ hệ thần kinh, phòng chống ung thư và làm chậm lão hóa. Với khả năng kích thích cơ thể sản sinh nội tiết tố, loại sâm này còn giúp cải thiện sinh lực, hỗ trợ sức khỏe sinh sản cho cả nam và nữ giới.
Trong thực tế, Sâm Ngọc Linh thường được dùng để phục hồi sức khỏe sau bệnh nặng, phẫu thuật, hoặc cho người lao động trí óc, thể lực căng thẳng.
Liều dùng an toàn là từ 1–3g sâm tươi hoặc chế phẩm để duy trì sức khỏe.
Trước đây, đồng bào Xê Đăng ở vùng Ngọc Linh vốn xem loài sâm này như “củ thuốc giấu kín”, chỉ dùng trong các dịp đặc biệt để bồi bổ sức khỏe. Mãi đến khi khoa học chứng minh giá trị mà Sâm Ngọc Linh đem lại, cây mới được đưa vào nhân giống và phát triển.
Hiện nay, các chương trình bảo tồn và trồng sâm đang được triển khai ở Kon Tum (cũ), Quảng Nam (cũ) và một số tỉnh thuộc khu vực Tây Nguyên, tuy nhiên sản lượng vẫn còn hạn chế. Vì lý do này nên giá của Sâm Ngọc Linh luôn ở mức rất cao: từ 80–200 triệu đồng/kg sâm tươi, thậm chí những củ trên 20 năm tuổi có giá hàng trăm triệu đồng.
Sâm Ngọc Linh không chỉ là dược liệu quý mà còn mang ý nghĩa kinh tế lớn. Chính phủ đã xác định đây là sản phẩm quốc gia, tập trung phát triển thành ngành hàng chiến lược, tương tự như sâm Hàn Quốc. Nếu khai thác bền vững, Sâm Ngọc Linh hoàn toàn có thể trở thành thương hiệu vươn tầm quốc tế, góp phần đưa Việt Nam lên bản đồ dược liệu thế giới.
Tuy nhiên, bài toán đặt ra là phải cân bằng giữa khai thác và bảo tồn. Việc nhân giống, mở rộng vùng trồng, kiểm soát thị trường và nâng cao giá trị chế biến là những bước đi cần thiết để tránh nguy cơ cạn kiệt nguồn gen quý hiếm này.
Ngoài ra, do tình trạng khan hiếm nên trên thị trường cũng xuất hiện nhiều sản phẩm Sâm Ngọc Linh giả mạo. Các chuyên gia khuyến cáo người tiêu dùng chỉ nên mua Sâm Ngọc Linh tại cơ sở được cấp phép, có chứng nhận nguồn gốc và kiểm nghiệm chất lượng.
Sâm Ngọc Linh - niềm tự hào Việt Nam
Giữa vô vàn loại dược liệu, Sâm Ngọc Linh là minh chứng cho sự phong phú, độc đáo của thiên nhiên Việt Nam. Từ “củ thuốc giấu kín” trong núi rừng Trường Sơn, nay cây đã trở thành biểu tượng quốc bảo, niềm tự hào của y học và nông nghiệp nước nhà.
Con đường đưa Sâm Ngọc Linh ra thế giới còn dài, nhưng những giá trị y học, văn hóa và kinh tế mà loài sâm này mang lại đã khẳng định vị thế đặc biệt của nó. Với chiến lược phát triển bền vững, “quốc bảo giữa đại ngàn” hứa hẹn sẽ không chỉ là "báu vật" của Việt Nam, mà còn là món quà quý dành cho sức khỏe của người dân.
Hoặc