Ổ dịch mới giữa lúc thế giới lơ là: 9 ca, nhiều dấu hiệu giống chủng từng gây thảm kịch
Ethiopia vừa ghi nhận 9 ca nhiễm virus Marburg – một loại virus hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh châu Phi (Africa CDC). Chỉ hai ngày sau khi xuất hiện ca nghi nhiễm đầu tiên, WHO xác nhận ổ dịch đang diễn biến phức tạp tại khu vực Jinka, phía nam Ethiopia.
Virus Marburg đe dọa tính mạng người mắc.
Ngay lập tức, giới chức y tế tiến hành khoanh vùng, tăng tốc xét nghiệm và điều tra dịch tễ. Kết quả ban đầu cho thấy virus lần này có nhiều điểm tương đồng với chủng từng xuất hiện tại Đông Phi, khu vực vốn có lịch sử nhiều đợt bùng phát.
Marburg không phải cái tên xa lạ với châu Phi. Từ năm 1967 đến nay, loại virus này liên tục trỗi dậy tại những khu vực có quần thể dơi ăn quả Rousettus, loài được xem là vật chủ tự nhiên. Mỗi lần xuất hiện, Marburg đều để lại dấu ấn nặng nề.
Đáng nhớ nhất là thảm kịch tại tỉnh Uíge (Angola) năm 2004-2005: 252 người mắc và 227 tử vong. Nhiều nhân viên y tế nhiễm bệnh khi điều trị mà không biết mình đang đối mặt với một trong những tác nhân gây xuất huyết nguy hiểm nhất thế giới.
Nhân viên y tế tiến hành khử khuẩn khu vực có mầm bệnh. Ảnh: Reuters.
Tại Cộng hòa Dân chủ Congo (1998-2000), khu vực khai thác vàng Durba ghi nhận 154 ca, 128 ca tử vong. Trong giai đoạn 2023-2025, Tanzania và Rwanda tiếp tục xuất hiện ổ dịch mới; riêng Tanzania, 10/10 người mắc đều không qua khỏi.
Marburg cực kỳ khó nhận biết trong những ngày đầu vì triệu chứng dễ nhầm với sốt rét, thương hàn hay các bệnh xuất huyết khác. Thời gian ủ bệnh có thể lên tới 21 ngày, khiến việc kiểm soát càng khó khăn.
Căn bệnh gây xuất huyết nặng, tử vong trong vòng 8-9 ngày và vẫn chưa có vaccine
Virus Marburg lây qua tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch cơ thể hoặc đồ vật nhiễm mầm bệnh. Nhân viên y tế và người thân chăm sóc bệnh nhân là nhóm nguy cơ cao nhất, đặc biệt trong các nghi thức tang lễ có tiếp xúc với thi thể.
Bệnh khởi phát đột ngột: sốt cao, đau đầu, đau cơ, mệt rã rời. Từ ngày thứ ba, bệnh nhân có thể nôn ói dữ dội, tiêu chảy liên tục. Đến ngày thứ năm, xuất huyết bắt đầu xuất hiện: nôn ra máu, đi ngoài phân máu, chảy máu mũi, nướu hoặc âm đạo.
Dơi được xem là vật chủ tự nhiên của virus Marburg.
Một số trường hợp xuất hiện ban da không ngứa từ ngày 2-7. Tổn thương thần kinh trung ương khiến bệnh nhân lú lẫn, kích động và thậm chí hung hăng. Giai đoạn nguy hiểm nhất rơi vào ngày 8-9 khi sốc và mất máu ồ ạt có thể khiến bệnh nhân không qua khỏi.
Chẩn đoán chính xác cần xét nghiệm đặc hiệu như ELISA, RT-PCR hoặc nuôi cấy virus tại phòng an toàn sinh học cấp cao. Điều trị hiện nay chủ yếu dựa vào hồi sức tích cực, bù dịch và kiểm soát biến chứng, bởi chưa có vaccine hay thuốc kháng virus được phê duyệt.
Người sống sót sau Marburg cũng phải đối mặt với nhiều di chứng: mệt mỏi kéo dài, ảnh hưởng thị lực, rối loạn tâm lý. Đặc biệt, virus có thể tồn lưu trong tinh hoàn và nhãn cầu, vì vậy nam giới khỏi bệnh được khuyến cáo xét nghiệm tinh dịch hàng tháng và duy trì quan hệ tình dục an toàn cho đến khi có hai kết quả âm tính liên tiếp.
Trong bối cảnh Ethiopia vừa phát hiện ổ dịch mới, chuyên gia khuyến cáo các quốc gia Đông Phi tăng cường giám sát, giới hạn tiếp xúc với môi trường cư trú của dơi và chuẩn bị sẵn kịch bản ứng phó. Với tỷ lệ tử vong có thể lên tới 80%, Marburg vẫn là một trong những mối đe dọa sức khỏe cộng đồng nguy hiểm nhất mà thế giới chưa có lời giải.
Hoặc