Tại Hội thảo khoa học quốc tế về dinh dưỡng học đường năm 2025 với chủ đề "Vì một Việt Nam khỏe mạnh - Vì tầm vóc Việt" mới diễn ra tại Hà Nội, các chuyên gia y tế, giáo dục và dinh dưỡng đã nhấn mạnh tầm quan trọng của dinh dưỡng học đường đối với sự phát triển toàn diện của trẻ em.
TS Philipp Rösler - nguyên Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Y tế Đức chia sẻ, bữa ăn đầy đủ dưỡng chất tại trường không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện thể chất và tinh thần cho trẻ mà còn thúc đẩy bình đẳng trong tiếp cận dinh dưỡng. Trong đó, sữa tươi là một phần quan trọng của khẩu phần dinh dưỡng học đường, được ví như "nguồn vàng" giàu canxi, phốt pho, protein chất lượng cao và nhiều dưỡng chất thiết yếu cho trí tuệ, xương và răng khỏe mạnh.
Các chuyên gia đến từ Nhật Bản, Anh, Trung Quốc… cùng chia sẻ quan điểm về vai trò quan trọng của bữa ăn học đường và nhấn mạnh rằng: bữa ăn khoa học kết hợp cùng giáo dục dinh dưỡng và tăng cường vận động thể chất chính là những trụ cột giúp hình thành một thế hệ trẻ khỏe mạnh, thông minh và tự tin bước vào tương lai.
Việt Nam hiện nay đang đối mặt với "gánh nặng kép", trẻ em Việt Nam vừa có một bộ phận không nhỏ suy dinh dưỡng, lại vừa có một tỷ lệ không thấp thừa cân, béo phì, đặt ra yêu cầu cấp thiết cho một cuộc cách mạng toàn diện về dinh dưỡng học đường. Để rút ngắn khoảng cách với các quốc gia tiên tiến, các chuyên gia cho rằng, cần thay đổi tư duy tiếp cận, mạnh dạn ứng dụng khoa học, công nghệ và chính sách đột phá..
Giải mã gen - Chìa khóa tiềm năng cho dinh dưỡng học đường
GS. Vimal Karani - chuyên gia Dinh dưỡng di truyền và Dinh dưỡng học hệ gen (Đại học Reading, Vương quốc Anh) khẳng định, mỗi đứa trẻ đều có một "bản đồ di truyền" riêng biệt, ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ và chuyển hóa dưỡng chất cũng như nguy cơ mắc các bệnh mạn tính. Việc giải mã hồ sơ di truyền mở ra hướng tiếp cận mới trong xây dựng chế độ ăn uống tối ưu cho sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ.
Dinh dưỡng học hệ gen là lĩnh vực kết hợp khoa học dinh dưỡng với di truyền học cho phép thiết kế chế độ ăn phù hợp với hồ sơ gen của từng cá nhân. Từ đó, góp phần tối ưu hóa sức khỏe, đặc biệt trong phòng ngừa béo phì và các bệnh tim mạch chuyển hóa - những vấn đề đang gia tăng, đặc biệt là ở trẻ em, trên toàn cầu.
GS. Karani cũng chia sẻ kết quả của một nghiên cứu phân tích dữ liệu từ mẫu lớn gần 2 triệu người, bằng việc sử dụng kỹ thuật tiên tiến giúp loại bỏ các yếu tố gây nhiễu từ môi trường, chứng minh hiệu quả của sữa tươi sạch với sức khỏe của con người.
GS. Karani mở rộng vấn đề về tầm quan trọng của việc xác định thời điểm can thiệp dinh dưỡng Theo ông, "1.000 ngày đầu đời" - từ khi thụ thai đến khi trẻ tròn hai tuổi là giai đoạn cửa sổ quan trọng nhất cho phát triển toàn diện. Thiếu hụt các vi chất như vitamin D, sắt hay i-ốt trong giai đoạn này không chỉ ảnh hưởng tới phát triển thể chất, mà còn có thể để lại hệ lụy suốt đời. Vì vậy, tiếp cận dinh dưỡng cần mang tính cá thể hóa, chính xác và bắt đầu càng sớm càng tốt.
Thúc đẩy tầm vóc và trí lực trẻ em bằng Luật Dinh dưỡng học đường
Tại hội thảo, PGS. Zhuifeng Guo, Giám đốc Ban Đổi mới và Phát triển Ngoại khoa, Hiệp hội Quản lý Ngành Công nghiệp Y tế Quốc gia, Trung Quốc, đã chia sẻ về mô hình dinh dưỡng học đường thành công của Trung Quốc. Theo ông, sự kết hợp giữa khung pháp lý chặt chẽ, đổi mới công nghệ và sự tham gia của xã hội đã giúp nước này duy trì một hệ thống dinh dưỡng học đường bền vững.
Trung Quốc đã đạt được tốc độ đáng kinh ngạc trong việc gia tăng chiều cao trung bình, cải thiện tầm vóc con người, theo đó chiều cao trung bình của thanh niên 19 tuổi ở Trung Quốc tăng hơn 10 cm trong 35 năm (giai đoạn 1985 - 2020) - đó là mức tăng nhanh nhất thế giới (Nguồn: Tạp chí y khoa The Lancet tháng 11/2020).
Một trong những yếu tố then chốt là việc coi sữa tươi như thành phần thiết yếu trong chế độ ăn học đường. Từ năm 2000, Trung Quốc đã cấm hoàn toàn việc sử dụng sữa hoàn nguyên trong chương trình sữa học đường và mới đây đã sửa đổi quy định, theo đó từ tháng 9/2025, các sản phẩm ghi nhãn "sữa tiệt trùng" tại Trung Quốc phải có nguyên liệu là sữa tươi (cấm sử dụng sữa bột, sau đó pha lại thành dạng lỏng và tiệt trùng, đóng gói). Những điều chỉnh này nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm, trẻ em được tiếp cận nguồn dinh dưỡng tự nhiên từ sữa tươi, đồng thời phát triển ngành chăn nuôi - chế biến sữa tươi trong nước.
PGS. Guo nhấn mạnh, việc xây dựng khung pháp lý về dinh dưỡng học đường là chiến lược quan trọng để bảo vệ quyền lợi trẻ em, góp phần cải thiện sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy phát triển bền vững. Đây cũng là nền tảng để từng bước xóa bỏ vòng luẩn quẩn của đói nghèo và tăng cường khả năng ứng phó với các khủng hoảng y tế công cộng.
Đưa ra khuyến nghị cho Việt Nam, từ kinh nghiệm của đất nước tỷ dân, PGS. Guo nhấn mạnh Việt Nam cần sớm ban hành Luật Dinh dưỡng học đường, xác định rõ trách nhiệm, tiêu chuẩn và bảo đảm tính thống nhất trong triển khai.
"Chậm trễ xây dựng Luật Dinh dưỡng học đường, Việt Nam có thể mất đi cơ hội sớm có một thế hệ khỏe mạnh hơn", PGS. Guo chia sẻ.
Các đạo luật về dinh dưỡng là nền tảng để cải thiện sức khỏe cộng đồng
GS. Nakamura Teiji, Chủ tịch Hiệp hội Dinh dưỡng Nhật Bản, chia sẻ những kinh nghiệm khi triển khai Luật Bữa trưa học đường - một chính sách quan trọng trong hành trình 100 năm cải thiện dinh dưỡng quốc gia. Nhật Bản từng trải qua hai thái cực: thiếu ăn sau chiến tranh và thừa dinh dưỡng khi kinh tế phát triển. Tuy nhiên, nước này không chỉ ứng phó mà còn chủ động xây dựng chính sách phù hợp từng giai đoạn, góp phần nâng cao tầm vóc, sức khỏe và tuổi thọ người dân.
Theo ông, chìa khóa thành công nằm ở việc Nhật Bản ưu tiên giáo dục và có chính sách cải thiện dinh dưỡng từ sớm. Ngay sau Thế chiến II, nước này ban hành luật "Luật Bữa trưa Học đường" (1954), đảm bảo trẻ em được ăn trưa đầy đủ tại trường. Khi đối mặt với hệ lụy của thừa dinh dưỡng, Nhật Bản tiếp tục ban hành Luật Shokuiku (2006), thúc đẩy giáo dục toàn diện về thực phẩm và dinh dưỡng.
GS. Nakamura nhấn mạnh, bữa trưa học đường là nền tảng trong chiến lược cải thiện dinh dưỡng quốc gia. Bởi vì, lứa tuổi học đường là giai đoạn hình thành thói quen ăn uống bền vững, và giáo dục dinh dưỡng mang lại hiệu quả lâu dài nhất. Ông cũng đặc biệt đề cao vai trò của sữa tươi trong khẩu phần học đường nhờ giá trị dinh dưỡng cao và khả năng cung cấp gần như đầy đủ các nhóm dưỡng chất thiết yếu. Chương trình bữa trưa học đường tại Nhật bắt đầu với sữa tươi, sau đó được mở rộng thành khẩu phần hoàn chỉnh gồm bánh mì, món chính, món phụ và trái cây, hình thành nên hệ thống bữa ăn toàn diện như hiện nay.
Từ bài học quốc tế đến hiện thực hóa dinh dưỡng học đường ở Việt Nam
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để hiện thực hóa mục tiêu nâng cao tầm vóc và trí lực thế hệ trẻ thông qua dinh dưỡng học đường, mà điểm khởi đầu thiết thực chính là ly sữa tươi mỗi ngày cho học sinh.
Các chuyên gia tại hội thảo đồng thuận rằng Việt Nam cần hoàn thiện một khung chính sách toàn diện về dinh dưỡng học đường, bao gồm xây dựng tiêu chuẩn quốc gia cho khẩu phần sữa tươi hằng ngày, đặc biệt trong giai đoạn "cửa sổ vàng" phát triển của trẻ.
Từ góc độ doanh nghiệp khởi xướng và đồng hành cùng Chính phủ trong việc triển khai các Chương trình về sữa học đường và dinh dưỡng học đường quốc gia, Anh hùng Lao động Thái Hương, Nhà sáng lập Tập đoàn TH phát biểu: "Với những mong ước chân thành từ trái tim của một người mẹ, tôi mong tất cả chúng ta, trên cương vị riêng của mỗi người, hãy ứng xử với con trẻ ngày hôm nay bằng tấm lòng người mẹ, hãy góp phần thúc đẩy để ban tặng cho các con một Bữa ăn học đường, một tấm khiên, môt thành trì che chắn vững chãi, đó là một bộ luật: gọi là Luật Dinh dưỡng Học đường, trong đó có ly sữa mang tên ly sữa học đường quốc gia."
Theo bà, có một giải pháp cho nỗi băn khoăn của những người mẹ, gọi đơn giản là Bữa ăn học đường, trong đó có ly sữa mang tên ly sữa học đường quốc gia.
Nghiên cứu chỉ ra rằng, trẻ được uống 1 ly sữa tươi sạch học đường mỗi ngày có thể đóng góp đáng kể vào nhu cầu dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) đã khẳng định sữa tươi (đảm bảo tươi sạch, có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo chất lượng, phù hợp với thể trạng theo lứa tuổi) là một thực phẩm có tiềm năng to lớn trong việc cải thiện dinh dưỡng cho trẻ đang tuổi lớn.
Hoặc