Có một thời, tôi cũng giống như hàng triệu bậc cha mẹ khác: nghĩ rằng chỉ cần dốc hết vốn liếng mua cho con một căn nhà tử tế, một chiếc xe tươm tất, coi như đã hoàn thành nghĩa vụ đời mình. Tưởng rằng con sẽ biết ơn, sẽ nhẹ nhàng hơn trong hành trình lập nghiệp. Nhưng càng về sau, tôi càng chua xót nhận ra: vật chất cha mẹ đưa cho con quá sớm đôi khi không giúp ích, trái lại trở thành gánh nặng mà chính chúng ta không ngờ tới.
Ảnh minh hoạ
Một người đồng nghiệp cũ từng tâm sự với tôi một câu chuyện khiến chị day dứt nhiều năm. Ngày con trai lấy vợ, hai vợ chồng chị vét sạch tiền tiết kiệm, vay mượn thêm họ hàng để mua một căn nhà gần công viên lớn trong thành phố, vị trí đẹp, tiện đường, giao thông vô cùng thuận lợi.
Nhưng con trai chị… lại không hề vui. Không phải vì căn nhà xấu, mà vì số tiền vay ngân hàng khiến vợ chồng trẻ "nghẹt thở" trong khi công việc bấp bênh, thu nhập không tăng. Cãi vã nổ ra liên tục. Người mẹ đau lòng vì con oán trách, còn người con thì mệt mỏi vì tương lai bị buộc vào một khoản nợ mà mình chưa sẵn sàng gánh.
Có tài sản cho con thì tốt, nhưng phải đúng thời điểm, đúng năng lực và đúng mong muốn của chính đứa trẻ. Một món quà quá lớn, trao quá sớm, đôi khi không còn là sự hỗ trợ nữa mà trở thành sợi dây buộc chặt đôi chân con, khiến chúng không đi theo nhịp của mình mà phải gồng theo kỳ vọng của cha mẹ.
Càng nghĩ tôi càng thấy rõ: thế giới đã thay đổi, nhưng nhiều cha mẹ vẫn dùng tư duy của một thế hệ cũ để quyết định tương lai con mình. Chúng ta tin rằng nhà xe tiền bạc là thứ quan trọng nhất. Nhưng thật ra, có những món quà vô hình còn đáng giá hơn nhiều, đủ sức nuôi dưỡng cả một cuộc đời.
Và mãi về sau tôi mới hiểu: thay vì mua nhà mua xe, cha mẹ nên tặng con 3 thứ này.
1. Năng lực để tự lập nghiệp: món quà nuôi sống con cả đời
"Cho con con cá không bằng cho con cái cần câu" – ông bà mình đã nói rồi nhưng không phải ai cũng thực sự thấm. Một đứa trẻ được trao nhà, trao xe từ sớm, nếu không có đủ năng lực để giữ chúng, thì những tài sản ấy chỉ khiến con mất động lực phấn đấu. Ngược lại, đứa trẻ có kỹ năng, có bản lĩnh, có nghề nghiệp rõ ràng dù tay trắng bước ra đời, chúng vẫn có thể xây dựng lại tất cả từ đầu.
Và biết bao bạn trẻ ngày nay, chỉ nhờ một nghề vững vàng, một kỹ năng đặc biệt, đã có thể đứng vững giữa thành phố lớn.
Dạy con năng lực không chỉ là học chữ, lấy bằng cấp. Đó còn là khả năng suy nghĩ, tính toán tài chính, kỹ năng giao tiếp, hiểu biết xã hội, và quan trọng nhất: khả năng tự chịu trách nhiệm với lựa chọn của mình. Đứa trẻ như thế, dù cha mẹ không mua nhà mua xe, chúng cũng tự tìm cách để có. Ngược lại, nếu chỉ biết dựa dẫm, cha mẹ cho bao nhiêu cũng sẽ chẳng bao giờ đủ.
2. Cha mẹ có kế hoạch dưỡng già: để con cái được tự do hơn
Nhiều bậc phụ huynh cho con tất cả nhưng lại quên mất một điều: ngày họ già đi, ai sẽ lo cho họ?
Khi cha mẹ dốc hết tiền cho con mua nhà, đến lúc về hưu lại không có lương, không có tích lũy, buộc phải sống nương vào con vô hình trung tạo thêm áp lực cho con cái.
Một người mẹ từng chia sẻ rằng: năm 2012, bà dành nhiều tiền tiết kiệm để mua bảo hiểm hưu trí. Khi đó, số tiền đó đủ để mua một căn hộ nhỏ. Ai cũng bảo bà dại. Nhưng nhờ quyết định ấy, tuổi già của bà hoàn toàn độc lập, không cần con cái chu cấp. Bà thậm chí còn có sức khỏe và thời gian để hỗ trợ cháu, phụ giúp gia đình con cái đúng lúc.
Nhìn xung quanh, chúng ta sẽ thấy: những người già có lương hưu luôn sống nhẹ nhàng hơn, và con cái họ cũng thanh thản hơn.
Không gì khiến một người đã trưởng thành cảm thấy tự do bằng việc biết rằng:
"Bố mẹ mình sống ổn, khỏe mạnh, không cần dựa vào mình".
Một món quà vô giá.
3. Đức hạnh: nền nếp gia phong để lại cho con cả đời
Nếu phải chọn điều gì giúp con cái đi xa nhất trong cuộc đời, tôi chọn đức hạnh.
Gia phong, đạo đức, cách sống, cách đối nhân xử thế… là thứ theo con suốt cuộc đời và tạo nên uy tín xã hội cho chúng. Nhiều đứa trẻ vừa nhắc đến cha mẹ, người khác đã mỉm cười: "À, con của người ấy à, tử tế lắm".
Chỉ một câu như thế cũng đủ để mở ra biết bao cơ hội.
Một đứa trẻ có đạo đức sẽ biết chọn đúng đường, biết tránh điều xấu, biết đứng lên sau sai lầm. Đó là "bùa hộ mệnh" mà không ngôi nhà nào có thể thay thế.
Khi con có năng lực, có đức, còn cha mẹ có an yên, cuộc đời tự khắc sáng
Ngày nay, thế giới mở rộng hơn xưa rất nhiều. Con cái có thể học tập, làm việc, lập nghiệp ở bất cứ đâu. Đừng buộc tương lai của con trong một căn hộ mà ta vất vả mua. Đừng để con trở thành "con ốc sên" phải vác nhà trên lưng suốt cuộc đời, mà hãy để con trở thành "con chim trời" có thể bay đến bất cứ nơi nào trái tim cảm thấy bình yên.
Cha mẹ là ngọn hải đăng: chiếu sáng, định hướng, dẫn đường
Chứ không phải là người cầm lái thay con.
Và khi con đã đủ cánh để bay, điều chúng cần nhất… không phải là nhà hay xe.
Mà là bốn chữ: Năng lực - Tự do - Đạo đức - Cha mẹ an yên.
Đó mới là gia tài lớn nhất mà cha mẹ có thể để lại cho con cái mình.
Hoặc