Mỗi khi hè đến, đặc biệt trong những ngày nắng nóng gay gắt, cơ thể chúng ta thường có xu hướng "kêu cứu", đòi hỏi được giải nhiệt bằng những món mát lạnh, đặc biệt là trái cây mọng nước. Tuy nhiên, không phải loại quả nào cũng là lựa chọn lý tưởng. Có những loại tuy ngon, nhưng nếu ăn sai thời điểm hoặc quá mức, lại có thể khiến cơ thể "phản pháo", sinh nhiệt, sinh ẩm, gây mệt mỏi, nổi mẩn, thậm chí tiêu chảy hay mất ngủ.
Cùng điểm danh 5 loại trái cây cần hạn chế trong mùa nắng nóng gay gắt, theo cả góc nhìn dinh dưỡng hiện đại và y học cổ truyền, để không "hại thân" vì thói quen tưởng như lành mạnh.
1. Dưa hấu
Dưa hấu từ lâu đã được mệnh danh là "vua giải khát" mùa hè, thậm chí còn được gọi là "súp bạch hổ tự nhiên" nhờ khả năng thanh nhiệt, sinh tân dịch. Nhưng theo sách Bản Thảo Cương Mục, dưa hấu có tính hàn, ăn quá nhiều sẽ "hại tỳ".
Trong những ngày nắng nóng gay gắt, dương khí trong cơ thể vốn đã suy yếu. Việc nạp vào cơ thể lượng lớn nước lạnh từ dưa hấu chẳng khác nào… dội nước vào bếp lửa, dẫn đến tiêu chảy, chán ăn, đầy bụng, mệt mỏi. Đặc biệt, ăn dưa hấu để tủ lạnh hay kèm đá càng khiến tình trạng "hàn thấp nội sinh" trầm trọng, dễ làm đau khớp, lưỡi nhờn, tỳ vị yếu.
Lời khuyên: Chỉ nên ăn dưa hấu ở nhiệt độ phòng, ăn vừa phải (dưới 2 miếng/lần), tránh ăn khi đói hoặc ngay sau khi ra mồ hôi nhiều.
2. Vải thiều
Không ai có thể phủ nhận vị ngọt thơm, quyến rũ của vải. Nhưng chính sự "ngon miệng" ấy lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho cơ thể khi trời nắng nóng gay gắt. Theo Đông y, vải có vị ngọt, tính ấm, dễ sinh nhiệt, đặc biệt là trong môi trường nhiệt độ cao.
Ăn nhiều vải có thể dẫn đến tình trạng ẩm nhiệt, biểu hiện bằng loét miệng, đau họng, nhiệt miệng, nổi mụn. Ngoài ra, nếu ăn vải khi đói, một số người còn bị tụt đường huyết, gây hoa mắt, bủn rủn, toát mồ hôi.
Lời khuyên: Người âm hư, nội nhiệt nên tránh ăn vải; mỗi ngày chỉ nên ăn tối đa khoảng 10 quả và tuyệt đối không ăn khi bụng đói.
3. Xoài
Xoài có vị chua ngọt dễ chịu, là món khoái khẩu của nhiều người trong mùa hè. Tuy nhiên, không phải ai cũng hợp với loại trái cây này. Theo sách Lĩnh Nam Dược Thư, xoài "hơi độc". Nước ép xoài có chứa urushiol, một chất dễ gây kích ứng, nổi mề đay, chàm, đặc biệt ở người có cơ địa dị ứng.
Ngoài ra, xoài còn được xếp vào nhóm thực phẩm bổ dưỡng, dễ gây đầy bụng, tăng tiết đờm, làm nặng nề hệ tiêu hóa. Nếu bạn thường xuyên bị lưỡi dày nhầy, đi tiêu phân dính, đừng dại gì ăn xoài nhiều trong thời tiết oi ả.
Lời khuyên: Nếu bạn có tiền sử dị ứng hoặc rối loạn tiêu hóa, hãy ăn xoài thật hạn chế. Tốt nhất là ăn sau bữa cơm, kèm theo các món thanh đạm như canh bí hoặc trà nhài.
4. Long nhãn
Long nhãn vốn nổi tiếng trong Đông y là vị thuốc an thần, bổ huyết, cải thiện trí nhớ. Nhưng đó là khi dùng đúng cách, đúng thời điểm. Trong mùa hè nắng nóng gay gắt, nhất là vào ban đêm, khi cơ thể đã dư thừa hỏa khí, việc ăn long nhãn chẳng khác gì… đổ thêm dầu vào lửa.
Ăn long nhãn buổi tối có thể gây mất ngủ, tim đập nhanh, bứt rứt. Người tiểu đường hoặc cao tuổi càng cần tránh, vì long nhãn chứa hơn 20% đường.
Lời khuyên: Nếu muốn bổ dưỡng từ long nhãn, nên ăn vào buổi sáng và kết hợp với các món thanh nhiệt như cháo hạt sen, nước đậu xanh. Chỉ nên dùng 5 - 6 quả mỗi ngày.
5. Sầu riêng
Ngon béo, đậm đà và giàu dinh dưỡng nhưng sầu riêng lại có tính nhiệt rất cao. Trong những ngày thời tiết nắng nóng gay gắt, ăn một múi sầu riêng chẳng khác nào đổ thêm nồi dầu vào lò than. Người có cơ địa nhiệt (da dầu, hay nổi mụn, hôi miệng, táo bón) sẽ dễ bị bốc hỏa, nổi mẩn, thậm chí đau bụng nếu ăn quá mức.
Nhiều người tin rằng ăn sầu riêng với măng cụt sẽ "cân bằng âm dương", giúp giải nhiệt. Thực tế, cả hai đều nhiều đường, ăn cùng lúc sẽ tăng gánh nặng cho tỳ vị.
Lời khuyên: Nếu không thể cưỡng lại mùi thơm của sầu riêng, hãy ăn với lượng cực ít, vào buổi sáng và tránh kết hợp với món chiên rán hay thức uống ngọt.
Nắng nóng gay gắt không chỉ gây mất nước, mệt mỏi, mà còn làm hệ tiêu hóa trở nên nhạy cảm hơn. Việc lựa chọn trái cây để giải nhiệt cũng cần sự hiểu biết và cân nhắc. Không nên chỉ nhìn vào vẻ ngoài mát lạnh hay vị ngọt mà "ăn vô tội vạ". Một chế độ ăn hợp lý, ưu tiên trái cây có tính mát, ít đường như dưa leo, thanh long, cam, bưởi, kết hợp đủ nước, giấc ngủ sẽ giúp cơ thể bạn vượt qua mùa hè nóng nực một cách nhẹ nhàng hơn.
Nếu bạn thấy cơ thể "nóng trong", nổi mẩn hay mệt mỏi không rõ lý do, hãy thử xem lại khẩu phần trái cây hàng ngày, đôi khi chính thói quen tưởng tốt lại là "thủ phạm giấu mặt"!
(Ảnh minh họa: Internet)
Hoặc