Nếu đầu tư cho ESG nhưng không thành công, doanh nghiệp được gì?

3 “điểm nghẽn” lớn của doanh nghiệp khi triển khai ESG

Tại Diễn đàn ESG Việt Nam năm 2025 chủ đề "Khoa học công nghệ và động lực cho phát triển bền vững" do báo tổ chức mới đây, ông Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường của Quốc hội nhận định doanh nghiệp Việt Nam hiện đối mặt với ba khó khăn lớn nhất trong quá trình đưa ESG vào vận hành.

Thứ nhất, ESG vẫn là lĩnh vực tương đối mới. Dù tốc độ tiếp cận nhanh trong vài năm trở lại đây, nhưng Việt Nam vẫn chưa có bộ tiêu chí, hướng dẫn hay lộ trình thống nhất trên phạm vi toàn quốc. Ông cho rằng đây là thời điểm cơ quan quản lý cần nhanh chóng hoàn thiện khung pháp lý, đặc biệt từ năm 2026 – giai đoạn nhiều yêu cầu mới dự kiến có hiệu lực.

Khó khăn thứ hai đến từ nội lực của doanh nghiệp. Những tập đoàn lớn hay ngân hàng thương mại có thể đầu tư mạnh vào ESG nhờ tiềm lực tài chính và sự chỉ đạo quyết liệt từ lãnh đạo cấp cao. Nhưng phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa lại thiếu vốn, thiếu nhân lực chuyên trách, thiếu nhận thức và thiếu năng lực triển khai. Điều này khiến ESG thường bị xem như “gánh nặng” hơn là một chiến lược phát triển.

Thách thức thứ ba, theo ông Khải, nằm ở vai trò của người đứng đầu. Ông ví von ESG giống như chuyển đổi số: chỉ thực sự chuyển động khi trở thành “mệnh lệnh” và được gắn với KPI từ cấp lãnh đạo cao nhất. Không có sự cam kết đó, ESG khó đi vào thực chất, dễ trở thành phong trào hình thức.

Ông Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường của Quốc hội. Ảnh: Dân Trí

Ở góc nhìn doanh nghiệp sản xuất, bà Nguyễn Thị Hải Bình – Tổng giám đốc STP Group – cho biết thách thức lớn nhất đến từ sự chênh lệch rõ ràng trong trình độ và khả năng tiếp cận ESG giữa các nhóm nhân sự. Từ cấp quản lý, kỹ thuật đến lực lượng lao động trực tiếp, mức độ hiểu biết khác nhau khiến việc truyền thông nội bộ theo một mô hình chung là điều bất khả thi.

Theo bà, doanh nghiệp buộc phải xây dựng các phương thức tiếp cận riêng cho từng nhóm, từng cấp độ công việc. Chỉ khi nhân sự hiểu và “đếm được” ESG trong công việc hàng ngày, mô hình này mới đi vào vận hành thực chất, thay vì dừng ở các khẩu hiệu truyền thông.

Bên cạnh đó, STP Group cũng đối mặt với áp lực từ cổ đông. Nhiều cổ đông tỏ ra hoài nghi vì ESG là khái niệm còn mơ hồ, không có thời điểm “hoàn thành”, trong khi doanh nghiệp phải lo cùng lúc sản xuất, kinh doanh và vận hành.

“Điều này khiến câu chuyện ESG trở thành áp lực thực sự trong quá trình ra quyết định”, bà Bình chia sẻ.

Đầu tư ESG gắn với công nghệ không nên bị coi là điều xa vời

Sau bốn năm triển khai ESG, STP Group nhận ra chi phí cho ESG không phải gánh nặng nếu được làm đúng. Bà Bình nhấn mạnh đầu tư ESG gắn với công nghệ không nên bị coi là điều xa vời. Quan trọng nhất là doanh nghiệp phải nhìn vào “sức khỏe” hiện tại của mình để chọn giải pháp phù hợp, từ đó tạo ra hiệu quả trước mắt và dài hạn.

Theo bà Bình, việc ứng dụng công nghệ trong đo lường, theo dõi và minh bạch hóa các chỉ số ESG là yêu cầu tối quan trọng, đặc biệt với chữ S – vốn bị hiểu khá cảm tính tại nhiều doanh nghiệp Việt Nam. Khi các tiêu chí được lượng hóa bằng dữ liệu, bức tranh công bằng trong tổ chức sẽ rõ ràng hơn, minh bạch hơn và cải thiện tích cực theo thời gian.

Bà cho rằng chỉ cần doanh nghiệp mạnh dạn bắt đầu và kiên trì điều chỉnh, mỗi năm nhìn lại sẽ thấy “một bức tranh mới tươi sáng hơn”.

bà Nguyễn Thị Hải Bình – Tổng giám đốc STP Group. Ảnh: Dân Trí

Trả lời câu hỏi "Nếu đầu tư cho ESG nhưng không thành công, doanh nghiệp được gì?", bà Bình cho biết, nỗi lo lớn nhất của doanh nghiệp không phải “có làm ESG hay không”, mà là chi phí và thời gian: con đường ESG dài bao nhiêu, tốn kém đến mức nào, và nếu thất bại thì doanh nghiệp còn lại gì.

Tổng giám đốc STP Group nhấn mạnh rằng dù khó đo lường, nhưng văn hóa và giá trị đạo đức là tài sản quan trọng mà ESG góp phần định hình – đặc biệt với doanh nghiệp công nghệ, nơi con người là ưu tiên số một. Hiện chưa có bộ tiêu chí hoàn chỉnh đo lường “văn hóa ESG”, nhưng điều đó không có nghĩa doanh nghiệp phải chờ đợi.

“Chúng tôi muốn có những cách chấm điểm, ưu tiên và khuyến khích doanh nghiệp cải thiện văn hóa ESG. Khi chưa có thước đo hoàn chỉnh, hãy bắt đầu từ những hành động cụ thể, đo được,” bà nói.

Theo bà, ESG cần được coi là một hành trình để lại dấu ấn, một di sản mà doanh nghiệp gây dựng theo thời gian.

“ESG là một con đường hạnh phúc, chứ không phải gánh nặng. Quan trọng nhất là sự chân thành và quyết tâm của người đứng đầu, để từng bước đưa ESG trở thành một phần văn hóa doanh nghiệp”, bà Bình nhấn mạnh.