Bệnh nhân H.M.T (16 tuổi, Ninh Bình) nhập viện Bạch Mai với các biểu hiện hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn , đi ngoài phân đen, đau bụng. Qua nội soi và làm các xét nghiệm, bệnh nhân bị xuất huyết tiêu hóa do loét hoành tá tràng có nhiễm vi khuẩn H.pylori.
Tại Trung tâm Nhi khoa - Bệnh viện Bạch Mai, tiếp nhận khá nhiều bệnh nhân ở lứa tuổi từ 10 - 16 nhập viện vì xuất huyết dạ dày. Ảnh minh họa: Internet
Tìm hiểu tiền sử, các bác sĩ Trung tâm Nhi khoa được biết trước đó 2 tháng, em H.M.T đã phải vào bệnh viện địa phương điều trị với tình trạng tương tự. Sau 2 tháng, bệnh cũ của em H.M.T lại tái phát với những biểu hiện nặng nề hơn.
Bệnh nhân K.L (13 tuổi, Hà Nội) cũng nhập viện do tái phát bệnh viêm loét dạ dày, tá tràng. Trước đó em đã có tiền sử xuất huyết tiêu hóa do loét hành tá tràng có nhiễm vi khuẩn H.pylori.
Tương tự, một số trường hợp bệnh nhân độ tuổi thanh thiếu niên cũng nhập viện điều trị tại Trung tâm Nhi khoa - Bệnh viện Bạch Mai do viêm loét dạ dày, tá tràng có biến chứng xuất huyết tiêu hóa kèm theo nhiễm vi khuẩn H.pylori tái phát sau khi đã điều trị tại địa phương.
Trao đổi với ThS.BS Nguyễn Hữu Hiếu - Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Bạch Mai, người trực tiếp điều trị cho nhiều trường hợp bệnh nhi nêu trên, chúng tôi được biết nguyên nhân trực tiếp dẫn đến sự tái phát xuất huyết tiêu hóa do viêm loét dạ dày, tá tràng có nhiễm vi khuẩn H.pylori là các em chưa tuân thủ đúng phác đồ điều trị nghiêm ngặt, thêm nữa là chế độ ăn uống nghỉ ngơi sinh hoạt cũng chưa phù hợp như ăn xong đã hoạt động thể lực, học hành ngay hoặc miệt mài chơi điện tử, ăn và uống những thực phẩm không an toàn vệ sinh thực phẩm, nhiễm hóa chất và nhiều căn nguyên khác.
Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến sự tái phát xuất huyết tiêu hóa do viêm loét dạ dày, tá tràng có nhiễm vi khuẩn H.pylori là các em chưa tuân thủ đúng phác đồ điều trị nghiêm ngặt, thêm nữa là chế độ ăn uống nghỉ ngơi sinh hoạt cũng chưa phù hợp như ăn xong đã hoạt động thể lực, học hành ngay hoặc miệt mài chơi điện tử, ăn và uống những thực phẩm không an toàn vệ sinh thực phẩm... Ảnh minh họa: Internet
Xuất huyết tiêu hóa ở trẻ em thường có nhiều biểu hiện lâm sàng như nôn ra máu, đi ngoài phân đen hoặc phân máu kèm các biểu hiện khác như đau bụng, nuốt đau, ợ hơi, ợ chua, ăn kém, mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, sụt cân, da tái nhợt, xanh xao.
Xuất huyết đường tiêu hóa có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau: giãn vỡ tĩnh mạch thực quản, viêm thực quản, viêm dạ dày, loét hành tá tràng… với các yếu tố nguy cơ rất đa dạng như sử dụng một số thuốc (corticosteroid, NSAIDS...), các chất ăn mòn, dị vật đường tiêu hóa, tiền sử bản thân và gia đình mắc các bệnh viêm loét dạ dày tá tràng, có người nhiễm H.pylori, rối loạn đông máu, rối loạn huyết học, và một số bệnh tiêu hóa phức tạp khác.
Đại đa số các trường hợp nhập viện tại Trung tâm Nhi khoa - Bệnh viện Bạch Mai là các trẻ bị xuất huyết tiêu hóa trên, tập trung ở nhóm trên 10 tuổi, đặc biệt là lứa tuổi từ 14 đến 16 tuổi. Đây cũng là biến chứng của viêm loét dạ dày tá tràng ở trẻ em. Các bậc cha mẹ cần lưu ý đến các vấn đề sau đây để hạn chế tối đa nguy cơ:
Chế độ ăn uống không đúng cách: các em sử dụng nhiều chất kích thích (bia, rượu, cà phê), ăn nhiều đồ cay nóng, chiên xào, ăn không đúng bữa, vội vàng, không nhai kỹ.
Sinh hoạt không điều độ: ngủ không đủ giấc, thức quá khuya, ăn xong không nghỉ ngơi, vội vàng hoạt động thể lực, chạy nhảy, thể thao, hoặc chơi điện tử, áp lực học hành căng thẳng...
Lạm dụng quá nhiều thuốc như thuốc giảm đau, chống viêm, ...
Nhiễm vi khuẩn H.pylori làm tổn thương niêm mạc dạ dày, tá tràng
Các nguyên nhân tâm lý, tinh thần như: stress , căng thẳng, sợ hãi kéo dài, những áp lực tinh thần trong cuộc sống, có thể do học hành, thi cử....
Chế độ ăn uống không đúng cách: các em sử dụng nhiều chất kích thích (bia, rượu, cà phê), ăn nhiều đồ cay nóng, chiên xào, ăn không đúng bữa, vội vàng, không nhai kỹ... cũng có thể gây xuất huyết tiêu hóa. Ảnh minh họa: Internet
Lời khuyên của bác sĩ
Xuất huyết tiêu hóa là một bệnh lý tiêu hóa thường xảy ra ở trẻ em. Trong nhiều trường hợp có thể lành tính và nhưng trong nhiều trường hợp cần đến can thiệp, cấp cứu kịp thời để tránh biến chứng và nguy tử vong.
Các bậc cha mẹ nên trang bị kiến thức về cách chăm sóc, quản lý chế độ ăn uống, sinh hoạt, học tập, vui chơi của các em. Khi có những biểu hiện nêu trong bài viết cần cho con đi khám ngay và tuân thủ theo đúng phác đồ điều trị của các bác sĩ để tránh bệnh tiến triển nặng lên hoặc tái phát.
Các nguyên nhân tâm lý, tinh thần như: stress, căng thẳng, sợ hãi kéo dài, những áp lực tinh thần trong cuộc sống, có thể do học hành, thi cử....cũng có thể gây xuất huyết tiêu hóa. Ảnh minh họa: Internet
Xuất huyết có thể xảy ra ở bất kỳ cơ quan nào trong đường tiêu hóa. Nếu xuất huyết xảy ra trong thực quản, dạ dày hoặc phần đầu của ruột non (tá tràng) thì đó được gọi là xuất huyết tiêu hóa trên. Nếu xuất huyết ở phần dưới ruột non, ruột già, trực tràng hoặc hậu môn thì được gọi là xuất huyết tiêu hóa dưới.
Theo BS.CKI Hoàng Đình Thành, Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật Nội soi tiêu hóa, BVĐK Tâm Anh, xuất huyết đường tiêu hóa cần được nhìn nhận là một bệnh lý nghiêm trọng vì nó có liên quan đến nhiều vấn đề tiềm ẩn đáng lo ngại, đặc biệt các loại ung thư tiêu hóa.
Các triệu chứng xuất huyết tiêu hóa
Xuất huyết đường tiêu hóa thường có các biểu hiện bao gồm:
Phân lẫn máu, phân sẫm màu
Lau giấy có dính máu
Nôn ra máu
Xanh xao
Chóng mặt
Mệt mỏi
Đau ngực
Đau bụng
Vã mồ hôi, chân tay yếu
Tụt huyết áp, ngất xỉu nếu xuất huyết trầm trọng
Các nguyên nhân xuất huyết tiêu hóa
Xuất huyết tiêu hóa có thể đến từ nhiều nguyên nhân.
Trong đó, nguyên nhân xuất huyết tiêu hóa trên thường bao gồm:
Loét dạ dày tá tràng: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của xuất huyết tiêu hóa trên (cao). Loét dạ dày là tình trạng vết loét phát triển trên niêm mạc dạ dày và phần trên của ruột non. Chúng được hình thành do axit trong dạ dày, vi khuẩn hoặc do sử dụng thuốc chống viêm làm tổn thương lớp niêm mạc gây ra.
Hội chứng Mallory-Weiss: Đặc trưng bởi xuất huyết do rách thực quản vì ói oẹ nhiều và quá mạnh và hay gặp nhất ở những người uống bia rượu và bị ói liên tục.
Giãn tĩnh mạch thực quản: Giãn tĩnh mạch thực quản có thể gây xuất huyết do vỡ các tĩnh mạch trướng giãn. Tình trạng này thường xảy ra ở những người mắc bệnh xơ gan nặng, giai đoạn cuối.
Viêm thực quản: Viêm thực quản thường do bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) gây ra. Những người bị viêm thực quản cũng có khả năng bị xuất huyết tiêu hóa.
Nguyên nhân xuất huyết tiêu hóa dưới (thấp) thường bao gồm:
Bệnh túi thừa: Sự phát triển của các túi nhỏ, phình ra trong đường tiêu hóa hình thành nên các túi thừa. Viêm túi thừa có thể gây xuất huyết đường tiêu hóa dưới.
Bệnh viêm ruột (IBD): Viêm loét đại tràng và bệnh Crohn… đều có thể gây xuất huyết tiêu hóa.
Khối u : Các khối u ác tính hoặc lành tính hoặc ung thư thực quản, dạ dày, ruột kết hoặc trực tràng có thể làm suy yếu lớp niêm mạc của đường tiêu hóa và gây chảy máu.
Loạn sản mạch máu, các dị dạng mạch máu. Gây chảy máu ồ ạt nhiều khi khó tìm thấy nơi xuất phát.
Bệnh trĩ: Đây là những tĩnh mạch sưng phồng ở hậu môn hoặc trực tràng dưới, tương tự như chứng giãn tĩnh mạch và có thể gây xuất huyết tiêu hóa.
Nứt ở hậu môn: Nứt hậu môn cũng có thể gây xuất huyết tiêu hóa
Viêm niêm mạc trực tràng (Proctitis): Viêm niêm mạc trực tràng có thể gây chảy máu trực tràng.
Hoặc