Phạt nặng hơn, vì sao vi phạm giao thông vẫn tràn lan?

Phòng CSGT (PC08) - Công an TP HCM cho biết Đội CSGT Bình Triệu vừa lập biên bản vi phạm hành chính ông Đ.Q.H (48 tuổi, ngụ tại quận 12) do chạy xe ba gác ngược chiều.

10 phút, hàng trăm lượt vi phạm

Trước đó, mạng xã hội chia sẻ clip ghi lại cảnh ông H. điều khiển xe ba bánh chạy ngược chiều trên đường Phan Văn Hớn, phường Tân Thới Nhất, quận 12. Ông H. bị công an lập biên bản vi phạm hành chính về các lỗi: Điều khiển xe không đi bên phải theo chiều đi của mình (làn ngược chiều); không có giấy phép lái xe; không có chứng nhận đăng ký xe.

Phản ánh đến Báo Người Lao Động, nhiều bạn đọc cho biết tình trạng vi phạm giao thông đang có dấu hiệu gia tăng. Đặc biệt sau nửa năm Nghị định số 168/2024/NĐ-CP có hiệu lực, nay có dấu hiệu "nhờn luật".

Hàng trăm xe máy chạy lấn làn ở đường song hành đường dẫn cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây. Ảnh: ANH VŨ

Ghi nhận trong nhiều ngày gần đây cho thấy đường Trường Chinh, Âu Cơ, Lũy Bán Bích (quận Tân Phú), Hồng Lạc (quận Tân Bình), Trương Định (quận 3)... có nhiều xe máy chạy lấn làn, ngược chiều, không đội mũ bảo hiểm.

Cụ thể ở đường Hồng Lạc, sáng 11-6, cứ vài phút lại xuất hiện trường hợp người chạy xe máy hoặc xe đạp điện không đội mũ bảo hiểm, bất chấp quy định và nguy cơ mất an toàn khi lưu thông trên đường.

Tình trạng chở 3 khi tham gia giao thông cũng diễn ra phổ biến tại nhiều tuyến đường, hẻm nhỏ ở quận Tân Bình, Tân Phú. Đáng nói, đa số các trường hợp vi phạm là học sinh. Không chỉ chở 3, các em còn không đội mũ bảo hiểm, bất chấp nguy hiểm và quy định pháp luật.

Lúc 18 giờ ngày 10-6, phóng viên cũng ghi nhận dưới chân cầu Nguyễn Văn Cừ (phường Cầu Kho, quận 1), dù là đoạn đường một chiều có biển cấm nhưng nhiều người tham gia giao thông vẫn cố tình đi ngược chiều và leo lề.

Tại giao lộ Điện Biên Phủ - Pasteur (phường Võ Thị Sáu, quận 3), tình trạng người tham gia giao thông leo lề khá phổ biến. Chỉ trong 10 phút, ghi nhận hàng trăm lượt vi phạm, các xe nối tiếp nhau leo lề từ quận 1 về quận Phú Nhuận.

Hai xe máy vi phạm giao thông ở đường Vườn Lài (quận Tân Phú, TP HCM). Ảnh: THU THÚY

Anh Mai Hữu Trọng Nguyên (nhân viên Lực lượng Thanh niên xung phong TP HCM), điều tiết giao thông ở nút giao Điện Biên Phủ - Pasteur, cho biết tình trạng leo lề xảy ra thường xuyên tại nút giao này khi không có lực lượng CSGT chốt trực. Đặc biệt, giờ cao điểm thì tình hình trở nên lộn xộn hơn.

"Khung cảnh rất phức tạp. Chẳng may xảy ra va quệt thì không những gây cản trở giao thông mà còn tiềm ẩn hiểm họa chết người" - anh Nguyên nói.

Trong khi đó, từ 23 giờ ngày 11-6 đến 1 giờ ngày 12-6, tại đường Hồ Hảo Hớn (phường Cô Giang, quận 1) và Tôn Thất Hiệp (quận 11), tình trạng người điều khiển xe máy không đội mũ bảo hiểm diễn ra khá phổ biến. Phần lớn các trường hợp vi phạm là thanh niên trẻ, đi theo nhóm, phóng nhanh, nẹt pô gây mất trật tự.

Tiền phạt không thắng nổi thói quen

Đại diện PC08 cho biết Nghị định số 168/2024/NĐ-CP đã có những tác động rõ rệt đến tình hình trật tự, an toàn giao thông trên địa bàn thành phố, tạo được sự răn đe đối với những trường hợp vi phạm.

Nhưng thực tế cho thấy vẫn còn không ít người tham gia giao thông chủ quan, điều khiển xe theo thói quen, không tuân thủ các quy định của pháp luật về trật tự an toàn giao thông, làm tăng khả năng dẫn đến tai nạn giao thông, ùn tắc giao thông.

Xe máy chạy ngược chiều ở Quốc lộ 13 (phường Hiệp Bình Phước, TP Thủ Đức). Ảnh: LƯ THÁI HÙNG

Thời gian qua, PC08 đã chỉ đạo các đội/trạm CSGT tăng cường bố trí lực lượng tuần tra, kiểm soát xử lý nghiêm đối với các hành vi vi phạm pháp luật về trật tự, an toàn giao thông. Trong đó, chú trọng kiểm tra, xử lý có hiệu quả đối với những trường hợp không chấp hành hiệu lệnh của đèn tín hiệu giao thông, vạch kẻ đường; điều khiển xe đi trên vỉa hè...

Bên cạnh đó, các đơn vị thuộc PC08 cũng bố trí các tổ ghi hình để phục vụ công tác xử phạt qua hình ảnh. Đồng thời, khai thác hiệu quả dữ liệu của camera cố định tại các giao lộ để xử lý các hành vi vi phạm.

Luật sư Trương Văn Tuấn, Trưởng Văn phòng Luật sư Trạng Sài Gòn, nhìn nhận mức phạt của Nghị định số 168/2024/NĐ-CP hiện đã ở mức cao. Tuy vậy, phạt nặng không phải là biện pháp duy nhất để giảm vi phạm giao thông.

Một trong những nguyên nhân chính khiến tình trạng vi phạm còn ở mức cao đến từ ý thức của người tham gia giao thông. Đây là yếu tố quyết định, bởi ý thức giao thông không chỉ thể hiện ở việc thuộc luật, mà còn là sự hình thành văn hóa giao thông: tôn trọng pháp luật, không gian công cộng và trên hết là tính mạng, an toàn của bản thân và người khác. Ý thức này không thể được xây dựng chỉ bằng các chiến dịch ngắn hạn mà phải là một quá trình giáo dục lâu dài, bền bỉ.

Bên cạnh đó, luật sư Trương Văn Tuấn cho rằng nguyên nhân còn đến từ sự bất cập của cơ sở hạ tầng. Tình trạng quá tải, ùn tắc triền miên, thiếu nơi đỗ xe, vỉa hè bị chiếm dụng... đã đẩy một số người dân vào những tình thế buộc phải vi phạm.

Ngoài ra, năng lực quản lý và thực thi công vụ như việc tuần tra, kiểm soát và xử phạt cần được duy trì một cách thường xuyên, liên tục và công bằng, thay vì chỉ thực hiện theo các đợt cao điểm hay chỉ tập trung vào một số địa điểm nhất định.

Để khắc phục tình trạng "nhờn luật", chuyên gia giao thông Nguyễn Văn Vương cho rằng xử lý tình trạng vi phạm giao thông không thể chỉ trông chờ vào các quy định pháp luật. Đó phải là sự kết hợp đồng bộ và kiên trì giữa 3 yếu tố gồm giáo dục để thay đổi ý thức từ gốc, cải thiện hạ tầng để tạo điều kiện cho người dân tuân thủ và thực thi pháp luật nghiêm minh để thiết lập lại trật tự.

Ông Nguyễn Văn Vương đề xuất thêm: "Cần rà soát, bố trí lại các luồng tuyến, biển báo, đèn tín hiệu cho hợp lý. Phải trả lại đúng chức năng cho vỉa hè, quy hoạch các bãi đỗ xe tĩnh. Song song đó, cần ưu tiên phát triển hệ thống giao thông công cộng như metro… và khuyến khích người dân sử dụng để giảm áp lực cho phương tiện cá nhân".