Nhắc đến Vincent van Gogh, nhiều người sẽ lập tức nghĩ đến một trong những danh họa vĩ đại nhất của thế giới. Những tác phẩm ông để lại không chỉ ghi dấu bằng phong cách hội họa đầy cảm xúc mà đến nay vẫn giữ nguyên giá trị cả về nghệ thuật lẫn thương mại.
Trong quá trình nghiên cứu nhằm hiểu rõ hơn về bối cảnh và kỹ thuật vẽ của Van Gogh, Mary Schafer – chuyên gia bảo tồn tại Bảo tàng Nghệ thuật Nelson-Atkins (bang Missouri, Mỹ) – đã tập trung phân tích bức tranh nổi tiếng “Những cây ô liu”. Theo các tài liệu, bức tranh được vẽ vào năm 1889, giai đoạn Van Gogh phải chống chọi với căn bệnh tâm lý, nhưng vẫn được đánh giá là một trong những tác phẩm đỉnh cao của ông.
Đến năm 2017, khi Schafer soi bức tranh dưới kính hiển vi phẫu thuật với độ phóng đại hàng trăm lần, bà tình cờ phát hiện một chi tiết ẩn giấu suốt hơn một thế kỷ.
Một trong những bức tranh vẽ những cây ô liu của Vincent van Gogh. ( Ảnh: Bảo tàng Nghệ thuật Nelson-Atkins )
Trao đổi với Live Science, Mary kể lại: “Thoạt nhìn, tôi tưởng đó là một chiếc lá nhỏ. Nhưng quan sát kỹ hơn thì nhận ra nó thực chất là một con côn trùng”.
Kết quả kiểm tra chi tiết cho thấy đó là xác khô của một con châu chấu. Các nhà nghiên cứu cho rằng việc một côn trùng vô tình rơi vào tranh cũng khá dễ hiểu, bởi Van Gogh thường sáng tác ngoài trời và hiếm khi giới hạn mình trong xưởng vẽ.
Ngay sau khi nhận thấy điều kỳ lạ, Schafer đã liên hệ với giáo sư Michael Engel – nhà cổ sinh vật học thuộc Đại học Kansas và cũng là cộng tác viên của Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Hoa Kỳ – để tìm hiểu thêm. Mục đích là xác định xem từ xác côn trùng có thể suy luận được thời điểm trong năm hoặc hoàn cảnh khi Van Gogh sáng tác bức tranh hay không.
Tuy nhiên, Engel cho biết phần xác còn lại không cho thấy dấu vết vật lộn để thoát ra khỏi lớp sơn ướt. Điều này dẫn tới giả thuyết rằng chú châu chấu có thể đã chết trước đó và vô tình dính vào mặt tranh.
Kính hiển vi ghi lại hình ảnh phần còn lại của chú châu chấu. ( Ảnh: Bảo tàng Nghệ thuật Nelson - Atkins )
Dù không mang nhiều giá trị về mặt học thuật, Mary thừa nhận bà rất thích thú với phát hiện nhỏ bé nhưng đầy bất ngờ này. Câu chuyện đã khiến nhiều khách tham quan tò mò, thậm chí chen chúc đứng gần để quan sát bức tranh, hy vọng tìm ra dấu vết của con châu chấu nằm im trong tuyệt tác của Van Gogh suốt 136 năm qua.
Vincent van Gogh từng thực hiện ít nhất 18 bức tranh về cây ô liu, phần lớn sáng tác trong thời gian ông sống tại Saint-Rémy-de-Provence năm 1889. Từ tháng 5/1889 đến tháng 5/1890, theo nguyện vọng cá nhân, Van Gogh đã vào điều trị trong một nhà thương và thường vẽ lại khung cảnh trong khu vườn của bệnh viện.
Khi có cơ hội được ra ngoài, ông chọn cây ô liu, cây bách và những cánh đồng lúa mì gần đó làm nguồn cảm hứng. Trong số này, bức Những cây ô liu vùng Alpilles được xem là tác phẩm bổ trợ cho kiệt tác Đêm đầy sao.
Với Van Gogh, loạt tranh về cây ô liu mang ý nghĩa vô cùng sâu sắc. Những bức vẽ vào tháng 5/1889 gợi lên hình ảnh sự sống, tính thiêng liêng và vòng tuần hoàn của tự nhiên. Đến tháng 11 cùng năm, nét cọ của ông lại bùng nổ cảm xúc, như một cách diễn đạt trực tiếp sự chiêm nghiệm của mình.
Bức tranh khắc họa người hái ô liu còn thể hiện mối gắn bó mật thiết giữa con người và thiên nhiên, qua chu kỳ sinh – tử, mùa màng và sự tái sinh. Nó cũng là minh chứng cho niềm tin rằng con người, thông qua sự hòa điệu với thiên nhiên, có thể kết nối với cõi thiêng.
Van Gogh tìm thấy sự bình an và được nâng đỡ tinh thần mỗi khi hòa mình vào thiên nhiên. Dù sáng tác loạt tranh ô liu trong giai đoạn bệnh tật và khủng hoảng tâm lý, những tác phẩm này vẫn được đánh giá là một trong những thành tựu nghệ thuật xuất sắc nhất của ông.
(Tổng hợp / Ảnh: Internet)
Hoặc