Vì sao nhà không có người ở nhanh xuống cấp?

Nhà không có người ở nhanh xuống cấp không phải cảm nhận chủ quan mà là hiện tượng có thật, có thể giải thích rõ ràng bằng vật lý – hóa học – sinh học – và cả “vai trò vô hình” của con người trong không gian sống.

Có nhiều nguyên nhân khiến nhà không có người ở nhanh xuống cấp.

Nhà ở cần “sự sống” để tự ổn định

Một căn nhà được thiết kế với giả định có người sinh hoạt bên trong với những tồn tại như:

Khi không còn con người, hệ cân bằng này bị phá vỡ. Nhà ở thực chất là một “hệ sinh thái nhân tạo”. Không có con người, nó không đứng yên mà… tự suy thoái. Điều này lý giải vì sao nhà không có người ở nhanh xuống cấp.

Một căn nhà không có người ở dù được khóa cửa cẩn thận, không ai đập phá, không bị trộm cắp, vẫn xuống cấp rất nhanh. (Ảnh:Design)

Ẩm mốc phát triển vì thiếu trao đổi khí

Khi nhà bỏ trống, cửa đóng kín, không ai mở cửa sổ, không có quạt, điều hòa nên không khí tù đọng, độ ẩm tăng cao. Hậu quả là:

Ngay cả nhà xây kiên cố, chỉ cần 2–3 tháng không ở, nấm mốc đã có thể phát triển mạnh.

Nước “đứng yên” là kẻ phá hoại thầm lặng

Khi có người ở, nước được xả hằng ngày, cặn bẩn bị cuốn trôi, xi phông luôn có nước mới.

Khi nhà bỏ trống, nước đọng trong đường ống, cặn lắng lại, xi phông khô nước. Hậu quả là:

Thiết bị điện xuống cấp nhanh khi không hoạt động

Nhiều người nghĩ “đồ không dùng thì sẽ bền hơn” nhưng điều này sai trong nhiều trường hợp. Ổ cắm không dùng bị oxy hóa; thiết bị điện tử không cấp điện lâu ngày sẽ bị ẩm mốc linh kiện. Tủ lạnh, điều hòa, máy giặt không chạy thì gioăng khô cứng, dầu máy lắng cặn.

Khi bật lại sau thời gian dài, thiết bị dễ bị hỏng đột ngột, chập cháy, rò điện.

Côn trùng và động vật coi nhà hoang là “lãnh thổ”

Không có con người nghĩa là không mùi sinh hoạt, không ánh sáng ban đêm, không tiếng động; vì thế chuột, gián, mối, thằn lằn, kiến tự do xâm nhập. Chúng gặm dây điện, làm tổ trong trần, tủ, phá gỗ, phá giấy, phá vải.

Mối đặc biệt nguy hiểm vì chúng phá hoại âm thầm, khi phát hiện thì đã thiệt hại nặng.

Bụi bẩn ăn mòn, mưa gió phá hoại

Bụi trong nhà gồm có hơi ẩm, muối khoáng, chất hữu cơ. Khi có người ở, bụi được lau chùi, sàn được quét, bề mặt được “chạm”. Khi nhà bị bỏ trống, bụi tích tụ lâu ngày, kết hợp với ẩm gây ăn mòn bề mặt, làm xỉn màu sàn, kim loại, kính

Nhà có người ở thì khi dột sẽ được sửa, chủ nhà thấy nứt là trám, thấy cửa kẹt là chỉnh. Nếu nhà không người, một vết nứt nhỏ sẽ thành nứt lớn, một điểm thấm sẽ dần loang rộng, một khe hở đủ để nước mưa xâm nhập.

Nhà không có người ở nhanh xuống cấp không phải do cú đánh mạnh, mà do hàng trăm vết thương nhỏ không được chữa.

Cách giữ nhà bỏ trống vẫn bền, ít xuống cấp

Việc để nhà trống trong thời gian dài không đồng nghĩa với buông xuôi, nếu có cách quản lý phù hợp, ngôi nhà vẫn có thể giữ được tình trạng tốt trong nhiều tháng, thậm chí nhiều năm.

Nhà không có người ở nhanh xuống cấp, do đó nếu để trống lâu, bạn nên cho mượn hoặc cho thuê. (Ảnh: Getty)

Tạo “sự sống tối thiểu” cho căn nhà: Dù không ở, căn nhà vẫn cần được vận hành định kỳ như nhờ người thân hoặc hàng xóm mở cửa, đi lại, bật đèn mỗi 1–2 tuần; mở cửa sổ vài giờ để đổi không khí; xả nước ở bồn rửa, bồn cầu để tránh khô xi phông. Chỉ cần 30–60 phút mỗi lần cũng đủ giúp nhà “thở”.

Kiểm soát độ ẩm là ưu tiên số một: Ẩm là kẻ thù lớn nhất của nhà bỏ trống. Bạn nên đặt hộp hút ẩm, than hoạt tính ở các phòng kín, dùng máy hút ẩm hẹn giờ nếu có điều kiện. Với nhà chung cư, đừng bịt kín hoàn toàn, tránh “nhà kín như hộp”. Cần đặc biệt chú ý các khu vực: Nhà vệ sinh, góc tường khuất, phòng không có cửa sổ.

Đừng cắt điện – nước hoàn toàn một cách máy móc, sai lầm phổ biến là ngắt sạch mọi thứ. Hãy ngắt aptomat từng khu vực, vẫn để một nhánh điện hoạt động (đèn, ổ cắm hút ẩm); khóa van nước chính nhưng xả nước định kỳ; không để đường ống “khô tuyệt đối” trong thời gian dài. Mục tiêu là: An toàn nhưng không “đóng băng” hệ thống.

Bảo vệ thiết bị bằng cách “cho chạy định kỳ”: Điều hòa bật 15–20 phút mỗi tháng; máy giặt cho chạy không tải, xả nước; tủ lạnh nếu không dùng thì vệ sinh – mở hé cửa, không đóng kín. Thiết bị càng lâu không hoạt động, nguy cơ hỏng càng cao.

Phòng chống côn trùng và mối mọt chủ động: Nhà trống là “thiên đường” của chuột, gián, mối. Bạn cần bịt kín khe hở, đặt bẫy chuột, hộp chống gián, phun phòng mối định kỳ, nhất là nhà đất. Đừng đợi đến khi có dấu hiệu mới xử lý, vì khi đó thường đã muộn.

Dọn sạch trước khi bỏ trống: Trước khi khóa cửa dài ngày, bạn nên dọn sạch thức ăn, đổ rác, lau khô sàn, bồn vệ sinh; không để đồ vải ẩm, nệm, thảm. Nhà càng sạch lúc đầu thì xuống cấp càng chậm.

Che chắn nắng mưa nhưng vẫn để thông thoáng: Kiểm tra mái, ban công, cửa sổ tránh thấm nước; không bịt kín toàn bộ bằng bạt hoặc xốp. Rèm cửa nên kéo vừa phải để hạn chế nắng gắt nhưng không bí khí. Việc che kín hoàn toàn dễ khiến nhà ẩm và mốc nặng hơn.

Ghi lịch kiểm tra định kỳ như một tài sản: Hãy coi căn nhà bỏ trống như chiếc xe không chạy thường xuyên hay máy móc cần bảo dưỡng. Nên có lịch kiểm tra 1 tháng hoặc 3 tháng. Danh sách các điểm cần xem gồm tường, trần, ống nước, mùi lạ. Việc phát hiện sớm một vết thấm, một mùi mốc có thể tiết kiệm hàng chục triệu đồng phí sửa chữa.

Với nhà bỏ trống rất lâu, nếu có thể, bạn nên cho người thân ở tạm hoặc cho thuê giá thấp, hay nhờ người trông nom sinh hoạt nhẹ. Sự hiện diện của con người vẫn là cách bảo trì rẻ và hiệu quả nhất.

Tóm lại, con người là “bộ phận bảo trì sống” của ngôi nhà. Nghe có vẻ lạ, nhưng việc con người đi lại làm sàn “quen tải”, việc mở cửa giúp cân bằng ẩm, bật điện giúp hong khô không khí, và sinh hoạt giúp phát hiện sớm hư hỏng. Khi không có người, nhà mất đi cơ chế tự điều chỉnh.

Nhà không có người ở xuống cấp nhanh không phải vì bị phá hoại hay bị dùng quá mức mà vì nó không được sống, không được vận hành, không được chăm sóc, cũng như một cơ thể nếu không vận động thì sẽ teo đi.