Triệu Vân - Vị tướng tài ba của nhà Thục Hán
Dù là ghi chép lịch sử chính thống hay những tình tiết được tiểu thuyết hóa trong tác phẩm kinh điển Tam Quốc Diễn Nghĩa, độc giả đều thấy rõ vị thế vững chắc của Triệu Vân trong thời Tam Quốc. Việc ông được xếp ngang hàng với Quan Vũ, Trương Phi, Mã Siêu và Hoàng Trung, trở thành một trong Ngũ hổ tướng chính là minh chứng rõ ràng nhất.
Trong tất cả những câu chuyện về Triệu Vân, câu chuyện nổi tiếng nhất hẳn là hai lần ông một mình cứu chủ. Lần đầu tiên là tại Trường Bản, một mình ông đối đầu với năm tên lính Tào Ngụy. Cuối cùng, ông dùng thương giết chết tướng Cao Lãm và cứu Lưu Bị.
Triệu Vân không quên gia tộc của Lưu Bị, liều mạng cứu A Đậu, đẩy tường che thi thể của Cam phu nhân. (Ảnh: Sohu)
Lần thứ 2 là sau khi Lưu Biểu chết, Tào Tháo dẫn quân về phương Nam. Lưu Bị tin rằng mình bị áp đảo về quân số và không thể chống lại Tào Tháo, nên bỏ lại vợ con, cùng Quan Vũ và Trương Phi chạy trốn. Lúc này, Triệu Vân không quên gia tộc của Lưu Bị, liều mạng cứu A Đậu, đẩy tường che thi thể của Cam phu nhân.
Điều này cho thấy Triệu Vân là người thấu tình đạt lý và biết cách ứng xử linh hoạt. Hãy thử tưởng tượng, khi ngay cả Lưu Bị, cha ruột của A Đẩu, cũng bỏ lại vợ con giữa cơn nguy khốn thì ai có thể là người mà Cam phu nhân, đang ôm ấu chúa, trông cậy để được cứu giúp?
Hành động của Lưu Bị có thể được coi là "sức nhỏ làm việc lớn", bỏ cái riêng vì nghĩa chung. Vậy nên việc Triệu Vân bất chấp hiểm nguy quay lại cứu A Đẩu càng chứng tỏ lòng trung thành tuyệt đối của ông với Lưu Bị. Chính vì sự việc này mà Lưu Bị đã toan ném chết A Đẩu và nói rằng: "Chỉ vì đứa trẻ này mà suýt nữa ta mất đi một đại tướng."
Triệu Vân được Lưu Bị ban cho chức Nha môn tướng quân, tức là tướng cận vệ hoặc phó tướng. (Ảnh: Sohu)
Việc Triệu Vân cứu A Đẩu cũng không chỉ diễn ra một lần. Trong một lần khác, dưới sự sắp đặt của Tôn Quyền, Lưu Bị cưới em gái của Tôn Quyền là Tôn Thượng Hương. Sau đó, Tôn Thượng Hương bị Tôn Quyền xúi giục, định mang Lưu Thiện (A Đẩu) trốn về Đông Ngô.
Sự việc này bị Triệu Vân phát hiện và ông đã kịp thời ngăn chặn, đưa Lưu Thiện trở về an toàn bên cạnh Lưu Bị. Việc cứu thiếu chủ thoát khỏi hiểm nguy như vậy, làm sao Triệu Vân không được Lưu Bị tin tưởng? Chính vì vậy, ông được Lưu Bị ban cho chức Nha môn tướng quân, tức là tướng cận vệ hoặc phó tướng.
Một người văn võ song toàn như Triệu Vân lại càng là nhân tài khan hiếm trong thời Tam Quốc. (Ảnh: Sohu)
Là một "Thường thắng tướng quân", có thể nói Triệu Vân gần như bất khả chiến bại. Không chỉ dũng cảm, ông còn rất mưu trí. Nếu nói những võ tướng can trường, trung nghĩa như Trương Phi đã hiếm có, thì một người văn võ song toàn như Triệu Vân lại càng là nhân tài khan hiếm trong thời Tam Quốc.
Lưu Thiện từng nhận xét về Triệu Vân: "Trẫm từ nhỏ đã trải qua nhiều gian nan, nhờ có trung thần phò tá, mới vượt qua được hiểm nguy." Việc Triệu Vân về dưới trướng Lưu Bị chính là may mắn của Lưu Bị, giúp ông không còn phải lo lắng về hậu phương, làm việc gì cũng thuận lợi hơn.
Vị tướng khiến Triệu Vân tâm phục khẩu phục
Tuy nhiên, như đã đề cập ở đầu bài, một vị tướng xuất sắc như Triệu Vân lại bị một tướng trẻ tuổi đánh bại. Người đó chính là Khương Duy, tự Bá Ước. Cuộc đối đầu giữa Triệu Vân và Khương Duy diễn ra như sau. Dưới sự tính toán tài tình của Gia Cát Lượng, quân Thục có bước tiến triển thuận lợi, năm 228, họ bắt đầu cuộc Bắc phạt rầm rộ, lần lượt chiếm được Nam An, Thiên Thủy và An Định.
Tuy nhiên, tại Thiên Thủy lại xảy ra một sự cố nhỏ. "Kiến Hưng năm thứ sáu, Thừa tướng Gia Cát Lượng tiến quân về Kỳ Sơn." Trong trận Thiên Thủy, Gia Cát Lượng bắt được Hạ Hầu Mậu, muốn dụ Mã Tuân, Thái thú Thiên Thủy đến cứu, sau đó sẽ điều Triệu Vân thừa cơ chiếm lấy Thiên Thủy.
Một vị tướng xuất sắc như Triệu Vân lại bị Khương Duy, một tướng trẻ tuổi đánh bại. (Ảnh: Sohu)
Khi thấy Mã Tuân mắc bẫy rời khỏi Thiên Thủy để cứu người, Triệu Vân rất phấn khởi, cho rằng kế hoạch của Gia Cát Lượng chắc chắn sẽ thành công. Thế nhưng, vào thời khắc quan trọng, bất ngờ xuất hiện một nhân vật. Người này không chỉ giết chết gián điệp của quân Thục mà còn nhìn thấu được mưu kế của Gia Cát Lượng. Anh ta để Mã Tuân giả vờ mắc bẫy, nhưng thực chất là đi trước ba mươi dặm, đợi khi Triệu Vân đến tấn công thì quay lại bao vây. Chiêu kế trong kế này quả là ứng biến linh hoạt, người có sự bình tĩnh, gan dạ và sáng suốt như vậy không chỉ khiến Triệu Vân phải kinh ngạc mà ngay cả Gia Cát Lượng sau khi nghe chuyện cũng muốn thu nạp. Người này chính là Khương Duy.
Trong trận Thiên Thủy, Triệu Vân tuy không còn như thời trai trẻ, nhưng vẫn còn rất dũng mãnh. Khi gặp một người trẻ tuổi như Khương Duy, ban đầu ông chắc chắn có phần chủ quan. Dù sao ông cũng là người dày dạn kinh nghiệm trận mạc, từng trải qua vô số tình huống và đối mặt với đủ loại người, một kẻ "chân ướt chân ráo" như Khương Duy chẳng đáng để ông bận tâm.
Khương Duy không chỉ khiến Triệu Vân phải kinh ngạc mà ngay cả Gia Cát Lượng sau khi nghe chuyện cũng muốn thu nạp. (Ảnh: Sohu)
Triệu Vân nghĩ rằng chỉ cần vài chiêu là có thể giải quyết xong, nào ngờ suýt nữa bị Khương Duy bắt sống. Sau đó, ông vừa cảm thán tuổi già sức yếu, vừa phải thừa nhận: "Không ngờ ở đây lại có nhân vật như vậy." Cuối cùng, may nhờ Trương Dực và Cao Tường đến ứng cứu, Triệu Vân mới có thể rút lui an toàn.
Trở về, Triệu Vân không hề phàn nàn về sự tính toán sai lầm của Gia Cát Lượng hay sức mạnh của đối phương, mà lập tức tiến cử Khương Duy cho Gia Cát Lượng. Ông như thể đã lâu không gặp được đối thủ, với vẻ mặt có phần kích động, không kịp chỉnh đốn trang phục đã đến gặp Gia Cát Lượng, kể lại toàn bộ sự việc và bày tỏ sự khâm phục đối với Khương Duy. Sử sách ghi lại, lúc đó Triệu Vân chỉ dùng sáu chữ để đánh giá Khương Duy: "Rất khác biệt với người khác."
Sáu chữ này tuy không phải là lời ca ngợi hoa mỹ, nhưng lại thể hiện một cách chân thành và thẳng thắn sự đánh giá cao của Triệu Vân đối với Khương Duy.
Gia Cát Lượng chiêu mộ Khương Duy
Trước đó, quân Thục mất Kinh Châu do Quan Vũ lơ là, Lưu Bị cũng vì quá đau buồn trước cái chết của Quan Vũ mà bất chấp sự phản đối của mọi người, quyết tâm tấn công Đông Ngô. Kết quả là quân Thục không chỉ bị tổn thất nặng nề mà bản thân Lưu Bị cũng qua đời ở Bạch Đế thành.
Chúa công đã mất, trụ cột trong quân đội cũng chẳng còn lại bao nhiêu, Gia Cát Lượng, Triệu Vân đều đã cao tuổi, cần phải tập hợp lực lượng mới để vực dậy tinh thần quân đội. Cuối thời Tam Quốc, nhân tài vốn đã khan hiếm, ngoài một số ít người như Ngụy Diên, những tướng sĩ vừa dũng cảm vừa mưu trí trong quân Thục càng hiếm hoi hơn.
Rõ ràng, nếu có được sự phò tá của Khương Duy, sức mạnh của quân Thục chắc chắn sẽ tăng lên gấp bội, vì vậy, sau đó Gia Cát Lượng đã lên kế hoạch chiêu mộ Khương Duy. Do đó, khi nghe Triệu Vân nói về nhân tài như vậy trong quân Tào Ngụy, Gia Cát Lượng không khỏi động lòng. "Khương Bá Ước trung thành, suy nghĩ chu đáo, xét về năng lực, Vĩnh Nam, Quý Thường không bằng."
Biết được Khương Duy là người con hiếu thảo, ông liền nghĩ ra một kế, giả vờ tấn công Ký thành, nơi mẹ của Khương Duy đang ở, Gia Cát Lượng đoán chắc Khương Duy sẽ quay về cứu mẹ. Quả nhiên, khi biết tin, Khương Duy lập tức xin quân quay về thành cứu mẹ.
Gia Cát Lượng đã lên kế hoạch chiêu mộ Khương Duy. (Ảnh: Sohu)
Gia Cát Lượng sai Hạ Hầu Mậu dẫn quân đến Ký thành chiêu hàng Khương Duy, đồng thời tung tin Khương Duy đã đầu hàng quân Thục, thậm chí còn phái người giả làm Khương Duy đánh úp quận Thiên Thủy vào ban đêm, khiến quan binh quận Thiên Thủy tin chắc rằng Khương Duy đã đầu hàng.
Vì bị vây hãm ở Ký thành, lương thực cạn kiệt, Khương Duy buộc phải chạy về quận Thiên Thủy cầu cứu, nhưng vì hiểu lầm mà bị quận Thiên Thủy cự tuyệt, cuối cùng bị Gia Cát Lượng bao vây tứ phía và đầu hàng quân Thục.
Kết cục này cũng coi như viên mãn, bởi giá trị của Khương Duy đã được thể hiện ở Thục Hán. "Duy cùng mọi người đến gặp Gia Cát Lượng." Thực ra, việc Triệu Vân thua Khương Duy cũng là điều dễ hiểu, bởi ai rồi cũng tới lúc già yếu, sức khỏe suy yếu. Tuy nhiên, hình tượng Triệu Vân "bách chiến bách thắng" đã ăn sâu vào lòng người, bởi vì trong Tam Quốc Diễn Nghĩa, Triệu Vân là nhân vật gần như hoàn hảo, việc đột nhiên bị một người vô danh tiểu tốt đánh bại khiến nhiều người cảm thấy khó tin. Tuy nhiên, Khương Duy vẫn là một nhân tài thực sự, là một trong số ít võ tướng văn võ song toàn thời Tam Quốc.
Theo Sohu, Sina, 163
Hoặc