Bất ngờ chủ nợ lớn của doanh nghiệp Mỹ lại là các ngân hàng Trung Quốc

Trong 25 năm qua, các ngân hàng Trung Quốc đã "bơm" khoảng 200 tỷ USD vào các doanh nghiệp Mỹ. Ảnh: Reuters.

Suốt thời gian dài, cả chính quyền Tổng thống Donald Trump lẫn cựu Tổng thống Joe Biden đều phát đi thông điệp coi Bắc Kinh là "kẻ cho vay thực dụng". Đồng thời, Mỹ cũng cảnh báo thế giới về rủi ro khi nhận vốn từ các ngân hàng quốc doanh Trung Quốc.

Tuy nhiên, theo AP, số liệu mới nhất từ AidData, phòng nghiên cứu thuộc Đại học William & Mary (Virginia), đã chỉ ra một nghịch lý bất ngờ: Trong 25 năm qua, các ngân hàng Trung Quốc đã bơm khoảng 200 tỷ USD vào các doanh nghiệp Mỹ.

Con số này đưa Mỹ trở thành người nhận vốn lớn nhất từ Trung Quốc, bỏ xa các quốc gia đang phát triển mà Washington thường bày tỏ lo ngại. Brad Parks, Giám đốc điều hành AidData, phải thốt lên rằng phát hiện này là một sự "mỉa mai".

Những dòng tiền vô hình

Khác với các khoản vay cơ sở hạ tầng công khai tại châu Phi hay Đông Nam Á, dòng vốn của Trung Quốc khi chảy vào Mỹ được thực hiện một cách kín đáo và tinh vi hơn nhiều.

Theo báo cáo, phần lớn trong số 200 tỷ USD này không đi thẳng từ Bắc Kinh sang New York mà được đi đường vòng qua các "thiên đường" miễn, giảm thuế như quần đảo Cayman, Bermuda hay bang Delaware.

Những "công ty vỏ bọc" với những cái tên đậm chất phương Tây đã giúp che giấu nguồn gốc dòng tiền, đánh lừa các cơ sở dữ liệu quốc tế vốn thường phân loại đây là các giao dịch tư nhân.

Mục tiêu của sự ngụy trang này là để giúp các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc thâu tóm cổ phần tại các công ty Mỹ nắm giữ công nghệ lõi.

Các dữ liệu cho thấy kể từ khi Bắc Kinh công bố chiến lược "Made in China 2025", tỷ trọng các khoản vay thâu tóm nhắm vào các lĩnh vực nhạy cảm như bán dẫn, công nghệ sinh học, robot và quốc phòng đã tăng vọt từ 46% lên 88%.

Điển hình như năm 2015, khoảng 1,2 tỷ USD vốn của Trung Quốc đã âm thầm chảy qua một công ty tại Cayman để mua lại Ironshore - hãng bảo hiểm Mỹ phục vụ cả nhân viên CIA và FBI.

Hồi năm 2017, một quỹ đầu tư tại Delaware (thực chất do Trung Quốc sở hữu) đã suýt thâu tóm thành công một hãng chip Mỹ và mua trót lọt một hãng bán dẫn tại Anh.

William Henagan, cựu cố vấn đầu tư Nhà Trắng, ví von: "Trung Quốc đang chơi cờ vua trong khi phần còn lại của thế giới đang chơi cờ đam", hàm ý về chiến thuật tinh vi của Bắc Kinh. Ông cho rằng những khoản vay ẩn này không đơn thuần là kinh tế, mà là nước đi chiến lược để nắm giữ các "yết hầu" công nghệ sẽ định đoạt thắng bại của các nền kinh tế trong tương lai.

Khi "bức màn nhung" được vén lên

Để đưa mạng lưới ngầm này ra ánh sáng, nhóm 140 nhà nghiên cứu của AidData đã mất hơn một thập kỷ "đào xới" hàng núi hồ sơ pháp lý và báo cáo tài chính tại hơn 200 quốc gia.

Bức tranh toàn cảnh cho thấy tổng mức cho vay của Trung Quốc trên toàn cầu lên tới 2.000 tỷ USD, gấp đôi các ước tính trước đây, với sự dịch chuyển rõ rệt từ hỗ trợ phát triển sang giành lợi thế địa kinh tế tại các nước giàu như Anh, Đức, Hà Lan và Mỹ.

Sự minh bạch này đã buộc Mỹ và các đồng minh phương Tây phải thay đổi chính sách. Kể từ năm 2020, Ủy ban Đầu tư Nước ngoài tại Mỹ (CFIUS) đã được củng cố quyền lực để rà soát chặt chẽ hơn các thương vụ có yếu tố nước ngoài.

Nhờ đó, nhiều kế hoạch thâu tóm đã bị chặn đứng hoặc buộc phải thoái vốn, như trường hợp của Ironshore hay các hãng thiết kế chip.

Tuy nhiên, cuộc rượt đuổi này vẫn chưa dừng lại. Báo cáo lưu ý rằng khi Mỹ siết chặt "hàng rào", Trung Quốc cũng lập tức thích nghi bằng cách mở hơn 100 chi nhánh ngân hàng trực tiếp tại nước ngoài và tiếp tục bơm vốn.

Brad Setser, cố vấn Đại diện Thương mại Mỹ, nhận định: "Đây là một nỗ lực có hệ thống nhằm kiểm soát các điểm nghẽn kinh tế. Điều quan trọng là chúng ta phải hiểu họ đang làm gì, dù họ không bao giờ để chúng ta thấy điều đó dễ dàng".