Quy định có cơ sở thực tiễn
Điểm D, khoản 1, Điều 40 của nghị định đã quy định cụ thể là hành vi cưỡng ép thành viên trong gia đình học tập quá sức có thể bị phạt tới 10 triệu đồng. Đây là quy định mới và nghiêm khắc.
Mức phạt tiền này có thể bằng cả tháng lương của phụ huynh nếu như ép buộc con cái học tập quá sức. Quy định này không phải là không có cơ sở, bởi vì xuất phát từ thực tiễn không ít gia đình bố mẹ ép buộc con cái học tập quá sức dẫn đến nhiều trẻ em đã có phản ứng tiêu cực như: bỏ nhà đi, có những em trầm cảm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý và sức khoẻ, thậm chí có em tự tử.
Những hiện tượng gia đình mâu thuẫn, căng thẳng chỉ vì cha mẹ áp đặt và ép buộc việc học tập đối với con cái diễn ra phổ biến trong đời sống xã hội hiện nay.
TS Đặng Văn Cường, Ủy viên ban chấp hành Hội bảo vệ Quyền trẻ em Việt Nam.
Tuy nhiên, thực tế việc xử phạt vi phạm hành chính đối với cha mẹ do hành vi ép buộc con cái học tập quá sức sẽ gặp những khó khăn do con cái ít khi tố cáo cha mẹ. Chuyện cha mẹ yêu cầu, thậm chí ép buộc con học tập mà không có sự phản ánh, tố giác của người trong gia đình thì cơ quan chức năng cũng khó phát hiện để có biện pháp xử lý.
Ngoài ra, những mâu thuẫn và hành vi vi phạm xuất phát từ mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình sẽ nảy sinh tâm lý e ngại của cơ quan chức năng khi vào cuộc xử lý.
Về bản chất, việc xử lý vi phạm vừa để răn đe, đồng thời cũng bảo vệ mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình. Nếu việc xử lý vi phạm dẫn đến gia đình mâu thuẫn căng thẳng hơn, ảnh hưởng đến hạnh phúc thì cơ quan chức năng cũng sẽ cân nhắc có nên xử lý hay chỉ ở mức độ nhắc nhở, khuyên can.
Ngoài ra, quy định ép buộc học tập “quá sức” là quy định mang tính chất định tính, không định lượng, thế nào là “quá sức”. Mức độ, khả năng nhu cầu học tập của mỗi người là khác nhau… để xử lý vi phạm thì phải chứng minh được hai vấn đề gồm: có hành vi cưỡng ép thành viên trong gia đình học tập và có hay không việc “cưỡng ép” đó dẫn đến việc học tập “quá sức”. Trong khi đó, thực tế thì hầu hết các bậc phụ huynh đều yêu cầu, thậm chí mắng mỏ con cái vì lười học. Phụ huynh yêu cầu con cái học tập là chuyện hiển nhiên, cách biểu lộ thái độ cảm xúc của mỗi người cũng khác nên để chứng minh hành vi là “cưỡng ép học tập” là không dễ dàng trong thực tiễn.
Tính khả thi không cao
Bởi vậy, quy định này tính khả thi không cao, tuy nhiên cũng là cơ sở pháp lý để những thành viên trong gia đình được tôn trọng hơn về quyền học tập, bình đẳng lựa chọn mức độ học tập.
Quy định cũng là cơ sở để răn đe đối với các phụ huynh khi có hành vi bạo lực trong gia đình, thiếu tôn trọng, ép buộc các thành viên khác học tập. Mọi hành vi ép buộc, xúc phạm, có tính chất bạo lực trong gia đình đều không đáng xảy ra và phải được xoá bỏ. Bởi vậy những quy định này mặc dù có thể khó được áp dụng trên thực tế, tuy nhiên nó sẽ là cơ sở pháp lý để giữa các thành viên trong gia đình thấy được giới hạn, chuẩn mực trong sự can thiệp vào việc học tập của nhau.
Trong trường hợp hành vi ép buộc thành viên trong gia đình học tập có những chứng cứ cụ thể gây ra những áp lực không cần thiết, ảnh hưởng đến tâm lý sức khỏe thì việc can thiệp của cơ quan chức năng, chính quyền địa phương là cần thiết để tránh những mâu thuẫn không đáng có.
Đặc biệt, sự can thiệp kịp thời cũng có thể tránh những phản ứng tiêu cực từ người bị ép buộc như tự tử, bỏ nhà ra đi hoặc xảy ra những xung đột mâu thuẫn lớn trong gia đình, ảnh hưởng đến hạnh phúc, trật tự an toàn xã hội.
Quy định mới về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh trật tự, phòng chống bạo lực gia đình theo nghị định của Chính phủ cần phải được truyền thông rộng rãi để người dân nắm được, hiểu và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, nâng cao nhận thức.
Pháp luật được ban hành không chỉ để răn đe, xử lý vi phạm mà còn có chức năng giáo dục và phòng ngừa.
Khi các quy phạm pháp luật có hiệu lực thì vấn đề tuyên truyền, đưa các quy tắc, quy phạm đó vào đời sống xã hội là rất quan trọng. Những hành vi cố ý đi quá giới hạn, vượt qua khuôn khổ của pháp luật đương nhiên sẽ phải chịu chế tài để bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.
Hoặc