SHB và Tập đoàn T&T: Hệ sinh thái tỷ USD của nhà ông Đỗ Quang Hiển

Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội (SHB) và Tập đoàn T&T từ lâu được biết đến như hai thực thể gắn bó chặt chẽ trong hệ sinh thái của doanh nhân Đỗ Quang Hiển (bầu Hiển).

Mối liên hệ giữa SHB và T&T không chỉ thể hiện qua cổ phần nắm giữ, vốn đầu tư, cho vay và cung cấp các dịch vụ tài chính, mà còn qua sự tham gia của các thành viên gia đình bầu Hiển trong cả hai tổ chức này.

T&T - trụ cột tại SHB

Ngược dòng thời gian, năm 2005, Công ty TNHH T&T của ông Đỗ Quang Hiển trở thành cổ đông lớn của Ngân hàng Nông thôn Nhơn Ái và dẫn dắt nhà băng này theo xu hướng chung khi đó: Phát triển công nghiệp đi liền với phát triển ngành tài chính. T&T tham gia vào mảng ngân hàng, sau khi đã thành công với ngành công nghiệp xe máy.

Năm 2006, Ngân hàng TMCP Nông thôn Nhơn Ái chính thức chuyển đổi mô hình hoạt động lên ngân hàng TMCP đô thị và đổi tên thành Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội (SHB), vốn điều lệ 500 tỷ đồng.

Cuối năm 2007, Công ty TNHH T&T cũng chuyển đổi mô hình hoạt động thành CTCP Tập đoàn T&T (T&T Group), dần định hình rõ các lĩnh vực kinh doanh: Bất động sản, tài chính, công nghiệp.

Đến nay, Tập đoàn T&T vẫn là một trong những cổ đông lớn nhất của SHB, nắm giữ tỷ lệ sở hữu đáng kể. Đến cuối năm 2024, T&T sở hữu gần 287,4 triệu cổ phiếu SHB, tương đương gần 7,85% vốn điều lệ của ngân hàng này, giảm so với con số gần 362 triệu cổ phần (9,999% cổ phần) hồi cuối năm 2023.

Ông Đỗ Quang Hiển, Chủ tịch HĐQT SHB. Ảnh: HH.

Cùng với T&T, nhóm cổ đông liên quan đến ông Đỗ Quang Hiển và gia đình sở hữu khoảng 20% tại SHB tính tới cuối năm 2024.

Cụ thể, Chủ tịch HĐQT Đỗ Quang Hiển sở hữu 99,8 triệu cổ phiếu SHB, tương đương hơn 2,72%. Con trai ông là Đỗ Quang Vinh (Phó chủ tịch HĐQT SHB kiêm Phó tổng giám đốc) và Đỗ Vinh Quang (Phó chủ tịch T&T Group) nắm lần lượt 101,4 triệu cổ phần (2,77%) và 107,3 triệu cổ phần (2,93%).

Ông Đỗ Quang Vinh cũng giữ vai trò Chủ tịch HĐQT CTCP Chứng khoán Sài Gòn - Hà Nội (SHS), một công ty trong hệ sinh thái T&T. Ông Đỗ Vinh Quang là Phó chủ tịch tại T&T và Chủ tịch CLB Hà Nội.

SHB là động lực tài chính cho hệ sinh thái T&T

Ngân hàng SHB - nơi ông Đỗ Quang Hiển và gia đình nắm giữ lượng lớn cổ phần - được xem là động lực tài chính cho các hoạt động của hệ sinh thái T&T.

Tới cuối năm 2024, SHB có quy mô vốn đạt hơn 38.000 tỷ đồng, nằm trong top 10 ngân hàng Việt Nam và tổng tài sản lên tới hơn 747.000 tỷ đồng. Sự phát triển về quy mô vốn và tài sản của SHB là điều kiện thuận lợi để có thể hỗ trợ tài chính cho các dự án lớn của T&T.

Tập đoàn T&T có vốn điều lệ 22.000 tỷ đồng, tổng tài sản 45.000 tỷ đồng, với khoảng 80.000 cán bộ, nhân viên.

Là một trong 10 tập đoàn kinh tế tư nhân đa ngành lớn nhất Việt Nam và top 50 tập đoàn có tầm ảnh hưởng tại châu Á và khu vực, với rất nhiều dự án lớn, T&T Group cần nguồn vốn khủng để phát triển.

Một khía cạnh quan trọng trong mối liên hệ giữa SHB và T&T được nhiều nhà đầu tư quan tâm là các khoản vay mà ngân hàng này cung cấp cho các doanh nghiệp trong tập đoàn và giá cổ phiếu SHB trên sàn chứng khoán.

Tuy nhiên, thông tin về khoản cho vay các doanh nghiệp thuộc T&T Group không được thể hiện rõ trong báo cáo tài chính của SHB. Trên thực tế, T&T Group và các doanh nghiệp trong hệ sinh thái không niêm yết cổ phiếu trên sàn chứng khoán, phần lớn cũng không là công ty đại chúng nên không dễ tìm thông tin về các khoản vay mượn.

Dù vậy, dễ nhận thấy sự hiện diện của SHB trong nhiều dự án của hệ sinh thái T&T. Ngoài việc trực tiếp tài trợ vốn và hợp tác cho vay mua căn hộ dự án, như Dự án T&T Victoria ở Nghệ An,... SHB còn cung cấp sản phẩm tài chính cho các công ty thành viên và công ty liên kết trong tập đoàn.

CTCP Chứng khoán Sài Gòn - Hà Nội (SHS) - một công ty trong hệ sinh thái T&T - là tổ chức có liên quan tới Thành viên HĐQT Lê Đăng Khoa từ tháng 3/2013 và Chủ tịch HĐQT Đỗ Quang Vinh giữ vai trò Chủ tịch HĐQT SHS từ tháng 4/2023.

Trong năm 2024, SHB ký kết các hợp đồng với CTCP Chứng khoán Sài Gòn - Hà Nội (nghị quyết 13/2024); hợp tác triển khai sản phẩm cho vay chứng khoán với SHS (nghị quyết 26/2024), hợp đồng hợp tác với SHS với tổng trị giá dưới 20% vốn điều lệ của SHB (nghị quyết 29) theo báo cáo kiểm toán gần nhất...

Cụ thể, trong năm 2024, SHS có nhiều khoản vay vốn theo hạn mức tại SHB, trong đó có khoản vay 445 tỷ đồng Chi nhánh SHB Đông Đô và trả hơn 45 tỷ đồng. Sau đó hồi tháng 5 cũng vay chi nhánh này gần 824 tỷ đồng và trả sau khoảng 1 tháng.

Trước đó, trong năm 2022, SHS có giao dịch vay và trả nợ với SHB với tổng trị giá lên tới gần 12.500 tỷ đồng. Trong đó, SHS phát sinh vay trong kỳ hơn 5.381 tỷ đồng và phát sinh trả nợ hơn 7.118 tỷ đồng.

"Năm 2024, công ty đã cân đối về nguồn vốn, đảm bảo tốt khả năng thanh toán, đáp ứng đủ nhu cầu vốn phục vụ cho hoạt động kinh doanh của công ty và cung cấp dịch vụ tài chính cho khách hàng. Các khoản vay tín dụng ngân hàng đều là tín chấp không có tài sản đảm bảo, quan hệ tín dụng được mở rộng thêm với các ngân hàng Vietcombank, Techcombank, Vietbank, ACB", SHS nêu trong báo cáo hoạt động kinh doanh năm 2024 và kế hoạch hoạt động năm 2025.

Ngoài ra, SHB cũng có hợp đồng tiền gửi tại Công ty TNHH MTV Tài chính Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội SHBFC (công ty do ông Đỗ Quang Vinh từng làm Chủ tịch/Phó chủ tịch thường trực HĐTV). Hợp đồng tiền gửi tại SHBFC không cung cấp số lượng và giá trị giao dịch do bảo mật thông tin.

Dù là ngân hàng tư nhân nằm trong top đầu, giá cổ phiếu SHB ở mức khá thấp, tăng trưởng chậm so với đa số cổ phiếu ngân hàng khác cũng làm nhiều nhà đầu tư thất vọng. Phần lớn thời gian SHB có thị giá dưới mệnh giá. Gần đây, SHB tăng vượt ngưỡng này nhưng cũng mới trên mức 11.000 đồng/cp.

Những năm gần đây, T&T bắt đầu bước chân vào lĩnh vực năng lượng với các dự án như điện mặt trời Phước Ninh, Thiên Tân 1.2, Thiên Tân 1.3 và Thiên Tân 1.4. Hỗ trợ cho các dự án này có phần đóng góp của là Ngân hàng SHB và Chứng khoán SHS.

()

SHS (nắm vai trò đại lý đăng ký lưu ký) với trái phiếu của nhiều dự án điện tái tạo; còn SHB chi nhánh Đông Đô đóng vai trò là Đại lý quản lý tài sản bảo đảm hoặc Đại lý quản lý tài khoản hoặc Đại lý thanh toán.

Tuy nhiên, nhiều dự án điện tái tạo gặp không ít trắc trở sau khi hoàn thành và kết quả kinh doanh kém khả quan.

Có thể thấy, mối quan hệ giữa SHB và T&T là một mô hình điển hình của sự kết hợp giữa ngân hàng và tập đoàn kinh tế tư nhân tại Việt Nam. Từ cổ đông, vốn, dự án đến sự tham gia của gia đình ông Đỗ Quang Hiển, tất cả tạo nên một hệ thống kinh doanh chặt chẽ và đa ngành, song cũng đầy "ẩn số".