Trong thời đại công nghệ bùng nổ, mọi hoạt động mua bán, giao nhận hàng hóa đều trở nên nhanh chóng và tiện lợi. Tuy nhiên, đi kèm với sự thuận tiện ấy là muôn vàn chiêu trò lừa đảo tinh vi nhằm đánh vào sự sơ hở, nhẹ dạ của người dùng - đặc biệt là nhóm người lớn tuổi. Câu chuyện của mẹ tôi dưới đây là một minh chứng sống động cho việc nếu tỉnh táo, cảnh giác, thì dù thủ đoạn có tinh vi đến đâu, kẻ gian cũng không thể trục lợi được một xu nào.
Khi đơn hàng "từ trên trời rơi xuống" gõ cửa
Một buổi trưa đầu tuần, mẹ tôi nhận được cuộc gọi từ một số lạ. Người ở đầu dây tự xưng là nhân viên giao hàng, thông báo:
"Cô ơi, bên cháu có gói hàng từ Hà Nội gửi về cho cô, tổng giá trị là 2,380,000 đồng, đã có thông tin địa chỉ đầy đủ. Giờ cháu đang đứng gần nhà, cô chuẩn bị tiền mặt để nhận giúp".
Điều đáng nói là mẹ tôi vốn không hề đặt mua bất kỳ sản phẩm nào trong thời gian gần đó. Thế nhưng, cách nói chuyện tự tin, giọng điệu chuyên nghiệp của người kia có thể khiến nhiều người tin ngay rằng đó là đơn hàng có thật. Thủ đoạn này lợi dụng tâm lý ngại kiểm tra, ngại từ chối của người lớn tuổi, khiến nạn nhân dễ dàng rơi vào bẫy: Hoặc nghĩ rằng con cháu mình đặt hàng nhờ, hoặc tin rằng đã có sự nhầm lẫn nhưng sợ làm khó shipper nên nhận đại.
Thực tế, chiêu trò này không còn quá mới, nhưng thời gian gần đây biến tướng ngày càng tinh vi hơn:
Giả mạo số điện thoại, hiển thị như tổng đài hoặc shipper chính hãng: Nhiều đối tượng sử dụng công cụ công nghệ để giả số điện thoại trông rất giống số của các hãng vận chuyển lớn, tạo cảm giác đáng tin cậy.
Đánh vào tâm lý "không đặt nhưng lỡ ai đó gửi tặng": Người lớn tuổi thường có con cái, người thân ở xa. Chỉ cần nghe "có gói hàng từ Hà Nội, TP.HCM gửi về", nhiều người dễ tin đó là quà của người thân.
Sử dụng phương thức COD (thanh toán khi nhận hàng): Khi người nhận trả tiền, bưu phẩm bên trong thường chỉ là vài món đồ vô giá trị như quyển sổ rẻ tiền, gói khăn giấy hay thậm chí chỉ là cục đá. Tiền đã giao, kẻ gian biến mất.
Gây áp lực về thời gian: Các "shipper giả" thường nói rằng họ đang gấp, không thể chờ lâu, khiến nạn nhân luống cuống, không có thời gian gọi kiểm chứng.
Đây chính là "mồi nhử" điển hình: tạo tình huống bất ngờ, đánh vào lòng tin và sự vội vàng để nạn nhân mất cảnh giác.
Mẹ tôi đã không mắc bẫy như thế nào?
Mẹ tôi vốn không rành công nghệ, cũng không có thói quen mua hàng online. Nhưng chính sự bình tĩnh và tinh ý đã giúp bà tránh được cái bẫy.
Khi nghe nhân viên giao hàng thông báo, mẹ tôi lập tức hỏi:
"Ai là người gửi hàng? Có tên và số điện thoại không?".
Đầu dây bên kia ấp úng, chỉ nói chung chung: "Người gửi ở Hà Nội, hệ thống không hiện chi tiết".
Tiếp đó, mẹ tôi yêu cầu:
"Nếu đúng là hàng của gia đình, hãy nhắn mã đơn hàng và thông tin qua số Zalo của con gái tôi. Cô không nhận khi chưa biết rõ".
Nghe đến đây, đối tượng lúng túng, vòng vo thêm vài câu rồi cúp máy. Tất nhiên, gói hàng "từ Hà Nội" kia chẳng bao giờ xuất hiện.
Nhờ sự tỉnh táo ấy, mẹ tôi đã không mất một đồng nào. Trong khi trên thực tế, rất nhiều trường hợp người lớn tuổi, chỉ vì cả tin mà phải bỏ ra vài triệu đồng cho những bưu kiện vô giá trị.
Vì sao người lớn tuổi thường trở thành mục tiêu?
Nhóm người lớn tuổi luôn là "con mồi" ưa thích của kẻ lừa đảo. Lý do là bởi:
Thiếu thông tin về các chiêu trò công nghệ mới: Nhiều người vẫn nghĩ "shipper gọi tức là đúng", không biết rằng có những đối tượng giả mạo rất tinh vi.
Tâm lý cả tin và trọng tình: Họ thường tin rằng con cháu gửi quà, hoặc ngại làm khó shipper, nên chấp nhận trả tiền để "cho xong".
Thói quen dùng tiền mặt: Thanh toán COD khiến kẻ gian dễ dàng thực hiện thủ đoạn hơn.
Ngại đối chất, ngại hỏi lại: Người lớn tuổi thường không muốn "cãi vã" hay "làm to chuyện", từ đó vô tình tiếp tay cho kẻ xấu.t
Câu chuyện của mẹ tôi là lời nhắc nhở rõ ràng rằng, chỉ cần cảnh giác, kẻ gian sẽ chẳng thể trục lợi. Một số nguyên tắc cần ghi nhớ:
Không nhận hàng khi chưa rõ nguồn gốc: Nếu bản thân không đặt, hãy hỏi lại con cháu hoặc yêu cầu shipper cung cấp mã đơn hàng.
Không thanh toán trước khi kiểm tra: Luôn yêu cầu được mở gói hàng trước khi trả tiền (nếu đơn vị vận chuyển cho phép).
Gọi xác minh với công ty vận chuyển: Khi nghi ngờ, hãy gọi trực tiếp đến tổng đài chính thức để kiểm tra.
Thông báo cho người thân: Người lớn tuổi nên được con cháu dặn dò thường xuyên về các chiêu trò lừa đảo mới.
Giữ tâm thế bình tĩnh: Tuyệt đối không để đối tượng tạo áp lực thời gian làm mình vội vàng quyết định.
Bài học từ sự tỉnh táo của mẹ tôi
Nhìn lại, tôi thấy sự tỉnh táo của mẹ tôi chính là kết quả của việc bà luôn giữ cho mình thói quen "chậm lại một nhịp trước khi quyết định". Đôi khi chỉ cần một câu hỏi "Ai gửi?" cũng đủ khiến kẻ gian lộ mặt.
Câu chuyện này, nếu kể lại cho bạn bè, hàng xóm, chắc chắn sẽ giúp nhiều người lớn tuổi khác rút ra bài học. Bởi chỉ cần một phút sơ hở, số tiền tích cóp cả tháng, cả năm của họ có thể "không cánh mà bay".
Thủ đoạn lừa đảo liên quan đến ship hàng tuy không mới, nhưng vẫn khiến nhiều người sập bẫy mỗi ngày. Kẻ gian nhắm đến sự thiếu hiểu biết công nghệ, lòng cả tin và thói quen tiền mặt của người lớn tuổi để ra tay. Nhưng nếu tỉnh táo, đặt ra câu hỏi đúng lúc, và không vội vàng, thì mọi chiêu trò cũng sẽ vô hiệu.
Mẹ tôi đã không mất một đồng nào, và từ câu chuyện nhỏ ấy, tôi nhận ra rằng cảnh giác chính là tấm khiên tốt nhất để bảo vệ bản thân và gia đình trước những kẻ xấu thời công nghệ số.
Hoặc