Nghiên cứu đăng tải trên tạp chí Science of the Total Environment đã phát hiện ô nhiễm vi nhựa sâu trong mô phổi của người. Cụ thể, trong quá trình phẫu thuật, các nhà nghiên cứu tìm thấy các sợi nhựa tổng hợp, chủ yếu là polypropylene (PP) và polyethylene terephthalate (PET), trong phổi của 11/13 bệnh nhân.
Các loại sợi tổng hợp PP và PE là một trong những vật liệu chính dùng để sản xuất khẩu trang y tế, gợi mở mối liên quan giữa việc đeo khẩu trang thường xuyên với nguy cơ hít phải vi nhựa.
Một thí nghiệm mô phỏng quá trình hít thở cho thấy các loại khẩu trang, đặc biệt là khẩu trang kém chất lượng hoặc đã dùng lâu, có thể phát tán các hạt nhựa siêu nhỏ kích thước siêu nhỏ hoàn toàn có thể xâm nhập sâu vào hệ hô hấp – Thông tin đăng tải trên Springer.
Năm 2024, trang dữ liệu nguồn mở PubMed của Mỹ đăng tải nghiên cứu, cho thấy với 113 sinh viên cho thấy nhóm đeo khẩu trang y tế có hàm lượng vi nhựa trong dịch rửa mũi cao nhất – trung bình khoảng 41 hạt/gram. Các hạt vi nhựa phát hiện được chủ yếu là PP, polycarbonate, PET đúng với thành phần cấu tạo khẩu trang. Thời gian đeo càng lâu, lượng vi nhựa hít vào càng tăng.
Ảnh minh hoạ.
PGS.TS Nguyễn Huy Nga – nguyên Cục trưởng Cục Quản lý môi trường (cũ), Bộ Y tế – cho biết khẩu trang có thể giải phóng các sợi vi nhựa có kích thước dưới 1 mm. Trong đó, lớp giữa của khẩu trang là nơi phát tán vi nhựa nhiều nhất so với lớp trong và lớp ngoài. Khẩu trang y tế vốn được làm từ PP, một loại nhựa siêu nhẹ. Khi thở qua trong nhiều giờ, một khẩu trang mới có thể thải từ 10–18 sợi vi nhựa. Việc đeo lại nhiều lần, hoặc giặt và tái sử dụng, khiến lượng vi nhựa này có thể tăng lên gấp hàng trăm lần.
Không chỉ dừng lại ở sợi nhựa, một số khẩu trang y tế loại rẻ tiền còn chứa các hóa chất phụ gia như: phthalates (DEHP, DBP…), chất ổn định nhựa. Đây là những hóa chất được biết đến với khả năng gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến sinh sản, dị ứng, kháng insulin và tăng nguy cơ ung thư.
Một số mẫu khẩu trang trong nghiên cứu quốc tế phát hiện chứa từ 2–21 microgram phthalates/chiếc, là mức không thể xem nhẹ nếu đeo hằng ngày trong thời gian dài.
Tác động môi trường: Một khẩu trang phát tán hàng triệu hạt vi nhựaTheo PGS Huy Nga, không chỉ dừng lại ở vấn đề sức khoẻ con người, khẩu trang dùng một lần bị thải ra môi trường có thể trở thành nguồn phát tán vi nhựa nghiêm trọng.
Một số nghiên cứu đã chỉ ra khẩu trang bị phơi nắng hoặc ngâm nước có thể giải phóng từ 10.000 đến vài trăm nghìn hạt vi nhựa mỗi ngày.
Nghiên cứu công bố năm 2022 của Đại học Thành phố Hồng Kông (CityU) do tiến sĩ Henry He Yuhe dẫn dắt phát hiện, một chiếc khẩu trang nặng khoảng 3 gram sẽ thải ra khoảng 3.000 hạt vi nhựa. Họ ước tính rằng có từ 0,88 triệu đến 1,17 triệu hạt vi nhựa sẽ được thải ra trong quá trình chiếc khẩu trang phân hủy hoàn toàn.
Nghiên cứu ước tính có khoảng 1,56 tỷ khẩu trang bị thải ra đại dương vào năm 2020, tương đương 1.370 nghìn tỷ vi nhựa thải ra môi trường biển ven bờ từ số khẩu trang xử lý không đúng cách. Điều này gây tổn thương cho sinh vật biển như các loài giáp xác.
Các chuyên gia cảnh báo đây là nguồn ô nhiễm tiềm tàng với hệ sinh thái đại dương và đất liền nếu không được xử lý đúng cách.
“Thực ra khẩu trang y tế thông thường không ngăn được bụi PM2.5. Nếu đeo cả ngày thì vi nhựa rò rỉ vào mũi, vào phổi. Nhưng để giảm tác hại, hãy nhớ: chỉ đeo khi cần thiết, và dùng xong nên vứt luôn, không giặt để tái sử dụng” – PGS.TS Nguyễn Huy Nga chia sẻ.
Vị chuyên gia môi trường cũng lưu ý thêm, không đốt khẩu trang vì sẽ sinh khí độc như VOCs, dioxin. Ưu tiên dùng các loại khẩu trang chất liệu cotton, tránh polyester. Khi giặt nên nhẹ nhàng, không chà mạnh để hạn chế rò rỉ sợi.
Hoặc