Những ngày qua, mạng xã hội lan truyền hình ảnh một người mang “đơn thuốc ChatGPT” đến nhà thuốc để mua thuốc trị ho, sổ mũi, nghẹt mũi. Chỉ sau vài giờ, bức ảnh này đã gây “bão mạng”. Nhiều người cho rằng việc dùng AI kê đơn thật “tiện lợi như có bác sĩ trong túi”. Nhưng các bác sĩ đưa ra cảnh báo khẩn rằng đây là hành động “đùa với sức khỏe”.
Bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, thành viên Hội Bệnh mạch máu Việt Nam, cho biết bác sĩ đã “phát hoảng” khi nhìn thấy đơn thuốc mà ChatGPT “kê” cho bệnh nhân. Đơn thuốc này có nhóm corticoid – loại chống viêm mạnh, chỉ được kê khi có chỉ định. Dùng xong có thể đỡ triệu chứng, nhưng nếu nguyên nhân là vi khuẩn hay virus khác mà không chẩn đoán chính xác, người bệnh có thể bị viêm phổi hoặc viêm hô hấp nặng.
Nguy hiểm hơn, AI không biết người dùng có bệnh nền gan, thận, tim mạch hay đang mang thai.
“Nếu bệnh nhân suy gan hoặc thận mà dùng thuốc chống viêm mạnh, nguy cơ suy đa tạng, thậm chí tử vong là hoàn toàn có thể xảy ra”, bác sĩ Mạnh nói.
Bác sĩ Mạnh khẳng định, không có bác sĩ nào kê đơn mà không biết tuổi, cân nặng và tiền sử bệnh của bệnh nhân, nên việc bán thuốc theo “đơn do AI kê” là vi phạm quy định của Bộ Y tế.
Đơn thuốc AI gây xôn xao trên mạng xã hội.
Không chỉ nhờ AI kê đơn thuốc, một số bệnh nhân đi khám, phát hiện bệnh nhưng lại tự điều chỉnh lại thuốc theo gợi ý của AI và dẫn đến những hậu quả đáng tiếc.
TS.BS. Ngô Thị Kim Oanh (Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM – Cơ sở 3) đã từng tiếp nhận điều trị cho trường hợp bệnh nhân nữ 42 tuổi bị chóng mặt, buồn nôn. Bệnh nhân được bác sĩ kê bài thuốc Bán hạ bạch truật thiên ma thang gồm các vị như: bán hạ, thiên ma, bạch truật, phục linh, trần bì, sinh khương, cam thảo, đại táo – có tác dụng hóa đàm, giáng nghịch, kiện tỳ, điều hòa vị khí.
Khi về nhà bệnh nhân thay vì uống theo đơn đã dùng AI tra cứu công cụ thấy cam thảo ‘gây tăng huyết áp’, sinh khương ‘gây nóng’, trần bì ‘chỉ là vỏ quýt khô’, nên tự ý bỏ ba vị đó khi sắc thuốc. Kết quả là chỉ sau vài ngày, triệu chứng nặng hơn, bệnh nhân phải tái khám.
Theo bác sĩ Kim Oanh, trong lý luận Y học cổ truyền, bài thuốc là một thể thống nhất, mỗi vị giữ vai trò “quân – thần – tá – sứ” riêng. Khi bỏ trần bì, sinh khương và cam thảo, công năng hóa đàm giáng nghịch bị suy yếu, khiến đàm thấp không hóa, vị khí nghịch lên, các triệu chứng càng nặng. Chỉ khi người bệnh dùng lại đúng toa và tuân thủ hướng dẫn, bệnh mới thuyên giảm.
Vị chuyên gia cho biết dù công nghệ ngày càng tiến bộ nhưng “yếu tố con người vẫn là trung tâm của y học”. Trong Y học cổ truyền, sự tinh tế của quan sát, khả năng cảm nhận và biện luận cá thể không thể thay thế bằng máy móc. AI không thể bắt mạch, không thể nhìn sắc diện hay nhận ra biến đổi nhỏ trong giọng nói. Sự an toàn của người bệnh phụ thuộc vào việc biết dừng lại đúng lúc và trao quyền quyết định cho người có chuyên môn.
Giới hạn an toàn khi dùng AI
AI là thành tựu công nghệ lớn, giúp mở rộng tri thức y học, nhưng nếu bị lạm dụng, nó có thể trở thành con dao hai lưỡi. Người dân nên dùng AI để hiểu biết hơn về sức khỏe, chứ không phải để dùng thay thế bác sĩ. Bởi trong y học dù hiện đại hay cổ truyền, một quyết định đúng chỉ có thể đến từ sự kết hợp giữa kiến thức, kinh nghiệm và lương tâm của người thầy thuốc.
Trước tình trạng dùng AI để tự kê đơn thuốc hiện nay, bác sĩ Mạnh khuyến cáo người dân nên hiểu rõ giới hạn khi sử dụng AI:
- Chỉ dùng AI để tham khảo thông tin tổng quan, không tự kết hợp hoặc điều chỉnh thuốc.
- Tuyệt đối không thêm hoặc bớt các loại thuốc đã được bác sĩ kê đơn.
- Chỉ tham khảo nguồn có kiểm chứng khoa học, không tin bài thuốc “thần kỳ” trên mạng.
- Khi uống thuốc, nếu cơ thể có phản ứng bất thường, người dân cần dừng thuốc và đi khám ngay, không tự xử lý bằng cách “hỏi lại AI”.
Hoặc