Theo các chuyên gia kinh tế, doanh nghiệp nước ta đang đứng trước nhiều cơ hội, song cũng gặp không ít thách thức và tác động tiêu cực, cần linh hoạt ứng phó và nâng cao nội lực để chống chọi, vững vàng với sóng gió, biến cố phía trước.
Cơ hội tăng vị thế và kim ngạch xuất khẩu
Trao đổi với phóng viên VTV Times xung quanh câu chuyện căng thẳng thương mại Mỹ - Trung và một số đối tác khác, chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, tình hình này sẽ tác động đáng kể đến nền kinh tế Việt Nam cũng như cộng đồng doanh nghiệp. Trong đó, ông Hiếu nhấn mạnh về sự dịch chuyển đầu tư của các “ông lớn” đến từ Mỹ cũng như một số cường quốc khác sang Việt Nam.
Việt Nam đã có nhiều kinh nghiệm quý giá từ nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump và hoàn toàn có cơ hội để tăng cường sức hấp dẫn, thu hút sự chú ý nhiều hơn từ các công ty nước ngoài. Các nhà kinh tế dự đoán rằng, việc tái phân bổ thương mại này có thể thúc đẩy GDP của Việt Nam tăng khoảng 0,5%.
Ở góc độ cơ quan quản lý, Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Tranh Hải cho biết: “Những chính sách áp thuế của chính quyền Tổng thống Donald Trump đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc đã và đang gây ra cuộc thương chiến qua lại. Mới đây nhất, ngày 10/2, Trung Quốc chính thức áp thuế bổ sung lên tới 15% đối với một số hàng hóa nhập khẩu của Mỹ, trong động thái nhằm đáp trả việc Tổng thống Mỹ áp mức thuế bổ sung 10% đối với hàng hóa Trung Quốc ngày 4/2. Đồng thời, Trung Quốc cũng có xu hướng hạn chế xuất khẩu sang Mỹ. Đây là cơ hội lớn cho Việt Nam vươn lên trở thành một trong những đối tác thương mại quan trọng hàng đầu của Mỹ.
Quan hệ thương mại Việt - Mỹ đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ và liên tục đạt kim ngạch tăng trưởng cao
Là một doanh nghiệp đã có hơn 10 năm xuất khẩu sang thị trường Mỹ và EU, bà Nguyễn Thu Hương – Giám đốc Công ty Xuất nhập khẩu dệt may Thanh Hương chia sẻ, ngành dệt may nước ta đang chuyển mình mạnh mẽ để thay đổi về “chất”. Chúng ta rất cần sự đầu tư và chuyển giao công nghệ tiên tiến và bền vững từ các doanh nghiệp FDI. Căng thẳng thương mại sẽ khiến nhiều công ty đa quốc gia xem xét việc chuyển dịch sản xuất từ Trung Quốc sang các quốc gia khác, trong đó có Việt Nam. Với chi phí lao động thấp và cơ sở hạ tầng tốt, Việt Nam đang và sẽ trở thành một điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư và nhà sản xuất nước ngoài, thông qua đó nhận được nguồn vốn rót lớn và chuyển giao công nghệ hiện đại.
Thách thức từ chính sách bảo hộ, thuế quan của Mỹ
Bên cạnh những cơ hội, theo Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, thương chiến Mỹ - Trung khiến Việt Nam phải đối mặt với nhiều tác động tiêu cực. Một trong những mối lo lớn là việc tăng thuế nhập khẩu đối với hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ. Sự xuất hiện của chủ nghĩa đơn phương sẽ dựng thêm các hàng rào, đánh thuế cao hàng hóa nhập khẩu, từ đó có thể làm giảm nhu cầu tiêu dùng của người dân nước này, gây ảnh hưởng đến sản lượng và giá trị hàng xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ. Đơn cử, Tổng thống Donald Trump vừa chính thức ký sắc lệnh áp thuế 25% lên mặt hàng thép và nhôm nhập khẩu vào nước này từ ngày 4/3 tới. Theo đó, các nước đang được miễn thuế nhôm, thép sẽ không còn được hưởng quyền lợi này nữa. Đây là cơ hội cho ngành nhôm thép Việt Nam, song chắc chắn biên độ lợi nhuận của doanh nghiệp sẽ giảm xuống.
Dệt may là một trong những ngành xuất khẩu nhiều sang Mỹ
Hơn thế nữa, Mỹ cũng sẽ điều tra nguồn gốc xuất xứ hàng hóa gắt gao hơn để đảm bảo không bỏ sót các mặt hàng nhập khẩu từ các quốc gia khác. Điều này có thể dẫn đến việc áp thuế nhập khẩu và thuế chống bán phá giá đối với các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam. Do đó, các doanh nghiệp cần theo dõi sát sao các thông tin từ thị trường Mỹ để có kế hoạch kinh doanh, xuất khẩu phù hợp. Hiện Bộ Công Thương đã tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp về thông tin, về thị trường xuất khẩu và chuẩn bị các kịch bản, phương án để ứng phó với tác động từ chính sách thuế mới của Tổng thống Donald Trump.
Một nguy cơ không thể không tính đến đối với Việt Nam là trở thành công xưởng sản xuất thay thế Trung Quốc: chủ yếu lắp ráp, dán nhãn và xuất khẩu mà không nắm giữ công nghệ lõi. Khi đó, nước ta sẽ tiếp tục phụ thuộc vào nguyên liệu và linh kiện từ nước ngoài, không thể vươn lên trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Trước những rủi ro tiềm tàng như vậy, chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, Việt Nam đã có những giải pháp ứng phó hiệu quả, biến “nguy” thành “cơ”. Trong đó, một trong những kinh nghiệm quan trọng nhất là việc tăng cường hợp tác với Mỹ trong lĩnh vực thương mại. Việt Nam đã ký kết nhiều thỏa thuận thương mại với cường quốc này, bao gồm thỏa thuận về xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đã tăng cường đầu tư vào lĩnh vực sản xuất và xuất khẩu. Điều này đã giúp Việt Nam tăng cường năng lực sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm xuất khẩu.
Theo ông Trương Văn Cẩm, để nắm cơ hội từ chiến tranh thương mại, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam nói chung và doanh nghiệp dệt may nói riêng cần một sự hợp tác sâu rộng và chặt chẽ hơn nữa giữa các doanh nghiệp cùng ngành nghề để chia sẻ nguồn lực, công nghệ và kinh nghiệm. Đặc biệt, doanh nghiệp cần đầu tư vào nghiên cứu để tạo ra sản phẩm có chất lượng cao hơn, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của thị trường và tăng cường quản lý chuỗi cung ứng để đảm bảo nguồn nguyên liệu đầu vào ổn định, giảm thiểu rủi ro, chủ động trong việc đối phó với các thách thức và cơ hội từ chiến tranh thương mại: “Chắc chắn, bằng cách thực hiện hiệu quả các biện pháp này, doanh nghiệp dệt may Việt Nam có thể nắm cơ hội từ chiến tranh thương mại và tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế”, ông Cẩm nhấn mạnh.
Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho rằng, kế hoạch tăng thuế của Tổng thống Donald Trump đối với hàng hóa một số nước có thể mang lại cơ hội cho Việt Nam trong việc đón đầu các xu hướng chuyển dịch chuỗi cung ứng để thu hút các dòng vốn đầu tư chất lượng hơn vào các phân khúc có giá trị gia tăng cao hơn trong các ngành công nghiệp. Tuy nhiên, Việt Nam cũng đứng trước thách thức về cạnh tranh xuất khẩu về giá do gia tăng các chi phí về logistics và đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao của các thị trường xuất khẩu./.
Hoặc